Tiếng Phu Thái

Tiếng Phu Thái (tiếng Thái: ภาษาผู้ไท, Phát âm tiếng Thái: [Pha-xả Phu-thay]) là một ngôn ngữ Tai Tây Nam nói tại Lào và Thái Lan. Mặc dù nó có vẻ khác với tiếng Isan và tiếng Lào, nhưng nó được sử dụng ở những khu vực mà các ngôn ngữ này chiếm ưu thế và chịu ảnh hưởng từ chúng. Những nỗ lực để phân biệt tiếng Phu Thái với các ngôn ngữ Tai khác như Tày Kháng vẫn chưa được thực hiện đầy đủ có hệ thống để mang lại kết quả thuyết phục. Tiếng Phu Thái có sự tiếp xúc với các ngôn ngữ Cơ Tu, một ngữ chi thuộc ngữ hệ Nam Á. Cho dù khu vực Phu Thái ở Trung Lào hay một số nơi ở vùng Đông Bắc Thái Lan trong thời gian gần đây, người ta có thể tìm thấy một số ngôn ngữ Cơ Tu bản địa như: tiếng Bru, tiếng So hoặc tiếng Katang.

Phân bố

Người Phu Thái ở Thái Lan có dân số khoảng 156.000 người vào năm 1993. Họ sống chủ yếu ở xung quanh Mukdahan, đặc biệt là huyện Khamcha-i, thị xã Nakhon Phanom, Ubon Ratchathani, Kalasin và Sakon Nakhon. Người Phu Thái cũng sống ở các tỉnh Khammouane, Savannakhet của Lào. Một số cộng đồng khác được ghi nhận ở các tỉnh Saravan, Champassak của Lào, miền bắc Việt Nam, có thể ở cả Trung Quốc.

Có rất ít phương ngữ khác nhau ở Trung Lào và Đông Bắc Thái Lan. Người Phu Thái ở Việt Nam được gọi (hoặc tự nhận mình) là Phu Thái hoặc Phu Tai nói các phương ngữ có hệ thống thanh điệu khác nhau.

Người Tai Gapong hay Tai Kapong sống ở huyện Nape của Ban Nahuong, tỉnh Bolikhamsai, Lào nói một phương ngữ hơi khác biệt.^[2] Ở Việt Nam, người Phu Thái được xếp vào nhóm người Thái, cùng với Thái Đen, Thái Đỏ, Thái Trắng, Thái Thanh và Thái Hàng Tổng. Nhóm người Thái là nhóm lớn thứ ba trong số 54 dân tộc được Chính phủ Việt Nam công nhận.

Tình trạng

Mặc dù có di sản phong phú và sử dụng trong khu vực rộng lớn, tại Thái Lan, ngôn ngữ này đang bị gộp vào tiếng Isan chính thống.

Nguồn tham khảo

Đọc thêm

• Khanitthānan, Wilaiwan. 1977. Phāsā Phū Thai. Krung Thēp Mahā Nakhō̜n: Rōngphim Mahāwitthāyālai Thammasāt, 2520.
• Miller, John and Miller, Carolyn. 1996. Lexical comparison of Katuic Mon-Khmer languages with special focus on So-Bru groups in Northeast Thailand. The Mon-Khmer Studies Journal 26:255-290.
• Chamberlain, James R. 2012. Phou Thay and Brou Symbiosis. International Workshop: Peoples and Cultures of the Central Annamite Cordillera: Ethnographic and Ethno‐Historical Contributions – Towards a Comparative and Inter-Disciplinary Dialogue. Institute of Anthropology and Religion (Laos) and University of Gothenburg (Sweden), Vientiane.
• Pacquement, Jean. 2015. Languages in contact: the case for Phu Thai. Presentation at SEALS 25. Payap University. Chiang Mai. DOI: 10.13140/RG.2.2.36053.73441
• Pacquement, Jean. 2016. The Loeng Nok Tha, Don Tan and Chanuman (Micro-)Linguistic Area and the A Column 1-234 Split in Phu Thai (pht). Presentation at SEALS 26. Century Park Hotel. Manila.
• Pacquement, Jean and Thongmany, Vanh. 2019. Phu Thai Data for Subgrouping Southwestern Tai. Presentation at SEALS 29. 貸し会議室 KFC Hall & Rooms. Tokyo.

Liên kết ngoài

• Ban Khok Kong Phu-Thai Village Lưu trữ 2008-11-04 tại Wayback Machine
• In Search for the Phutais Lưu trữ 2019-09-15 tại Wayback Machine
• Mo Yao Lưu trữ 2019-11-10 tại Wayback Machine: Phutai Healing
• Phutai Language Lưu trữ 2019-12-01 tại Wayback Machine: A comparative study of the Phutai in Thailand and Laos P.D.R.
• โครงการอนุรักษ์และฟื้นฟูคุณค่าของภาษาผู้ไท Lưu trữ 2019-11-18 tại Wayback Machine
• About Some Linguistic Variations in Phu Tai https://mekongjournal.kku.ac.th/Vol07/Issue01/02.pdf Lưu trữ 2018-08-06 tại Wayback Machine Pacquement, Jean. 2011. About Some Linguistic Variations in Phu Tai. Journal of Mekong Societies: Vol.7 No.1 January-April 2011, pp. 17–38
• Multilinguisme, plurilinguisme et compétence linguistique chez les Phu Thaï du centre du Laos et du nord-est de la Thaïlande: le cas des étudiants phu thaï de l'Université de Savannakhet http://gerflint.fr/Base/Mekong4/pacquement.pdf Pacquement, Jean and Phongphanith, Sipaseuth. 2012. Multilinguisme, plurilinguisme et compétence linguistique chez les Phu Thaï du centre du Laos et du nord-est de la Thaïlande: le cas des étudiants phu thaï de l'Université de Savannakhet. Synergies Pays Riverains du Mékong n°4 - 2012, pp. 129–139
• Phou Thay and Brou Symbiosis https://www.academia.edu/28104238/Phou_Thay_and_Brou_Symbiosis Chamberlain, James R. 2012. Phou Thay and Brou Symbiosis. International Workshop: Peoples and Cultures of the Central Annamite Cordillera: Ethnographic and Ethno‐Historical Contributions – Towards a Comparative and Inter-Disciplinary Dialogue. Institute of Anthropology and Religion (Laos) and University of Gothenburg (Sweden), Vientiane.
• Languages in contact: the case for Phu Thai https://www.researchgate.net/publication/326668800_Languages_in_contact_the_case_of_Phu_Thai Pacquement, Jean. 2015. Languages in contact: the case for Phu Thai. Presentation at SEALS 25. Payap University. Chiang Mai. DOI: 10.13140/RG.2.2.36053.73441
• Contribution à l'étude du système tonal de la langue phu thai: les tons du dialecte phu thai de Ban Phak Kha Nya https://www.academia.edu/35444426/Contribution_à_létude_du_système_tonal_de_la_langue_phu_thai_les_tons_du_dialecte_phu_thai_de_Ban_Phak_Kha_Nya_district_de_Atsaphone_province_de_Savannakhet_Laos Phongphanith, Sipaseuth. 2017. Contribution à l'étude du système tonal de la langue phu thai: les tons du dialecte phu thai de Ban Phak Kha Nya (district de Atsaphone, province de Savannakhet, Laos. PowerPoint de soutenance: Pré-mémoire de Master 1 présenté par Sipaseuth Phongphanith. Sous la direction de Joseph Thach. Consultant du mémoire: Jean Pacquement. INALCO, Paris, France. MANUSASTRA Projet international de formation à la recherche, délocalisé à la Faculté d'Archéologie, Université royale des beaux-arts, Phnom Penh.
• Phu Thai Data for Subgrouping Southwestern Tai https://www.academia.edu/39910336/Phu_Thai_Data_for_Subgrouping_Southwestern_Tai Pacquement, Jean and Thongmany, Vanh. 2019. Phu Thai Data for Subgrouping Southwestern Tai. Presentation at SEALS 29. 貸し会議室 KFC Hall & Rooms. Tokyo.