Uście Zielone

Устя-Зелене

Kościół Świętej Trójcy w Uściu Zielonym

Państwo

Ukraina

Obwód

tarnopolski

Rejon

czortkowski

Populacja (2001)
• liczba ludności

585

Nr kierunkowy

3555

Kod pocztowy

48341

Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego

Położenie na mapie Ukrainy

49°01′44″N 24°57′59″E/49,028889 24,966389

Multimedia w Wikimedia Commons

Uście Zielone (hist. Uscie, ukr. Устя-Зелене, Ustia-Zełene) – wieś na Ukrainie, w obwodzie tarnopolskim, w rejonie czortkowskim^[1], nad Dniestrem.

W 2001 roku liczyła 585 mieszkańców.

Historia

W okresie I Rzeczypospolitej wieś leżała w prowincji małopolskiej, w województwie ruskim, w ziemi halickiej, w powiecie halickim. W 1438 właścicielem wsi Jan Koła z Dalejowa^[2], w 1461 Michał i Jan z Buczacza i Jazłowca, w 1464 Stanisław z Chodcza, w 1467 Michała i Jan z Jazłowca^[3].

W 1548 stało się prywatnym miastem szlacheckim pod nazwą Uście Rożane lokowane na prawie magdeburskim^[4]. W 1579 powstała tu parafia rzymskokatolicka z fundacji hetmana wielkiego koronnego Mikołaja Mieleckiego, właściciela Uścia. W 1616 właścicielem Uścia z zamkiem stał się Samuel książę Korecki^[5]. Treść mapy^[6] z 1722 r. oraz późniejszy opis miasteczka^[7] leżącego w obwodzie stanisławowskim Królestwa Galicji i Lodomerii z 1869 r. świadczy o istnieniu zamku obronnego.

W okresie II Rzeczypospolitej miejscowość posiadała status miasteczka i była siedzibą gminy wiejskiej Uście Zielone w powiecie buczackim województwa tarnopolskiego.

2 lutego 1945 roku oddział Ukraińskiej Armii Powstańczej zabił w Uściu Zielonym 133 osoby, głównie Polaków (zobacz: zbrodnie w Uściu Zielonym)^[8]^[9].

Zabytki

zamek^[5], wybudowany w XVII w.^[10]
kościół rzymskokatolicki pw. Trójcy Przenajświętszej – wmurowanie kamienia węgielnego w 1718 r., konsekracja przez krakowskiego biskupa sufragana Michała Kunickiego w 1735 r., dobudowanie wolnostojącej wieży-dzwonnicy w 1741 r. Kościół zrujnowany w okresie Ukraińskiej SRR, wyremontowany po upadku ZSRR z inicjatywy działacza kresowego ks. Ludwika Rutyny, obsługiwany przez księży z parafii w Buczaczu^[11].

Przypisy

↑ Про утворення та ліквідацію районів [online], Офіційний вебпортал парламенту України [dostęp 2023-03-14] (ukr.).
↑ GrzegorzG. Rąkowski GrzegorzG., Przewodnik krajoznawczo-historyczny po Ukrainie Zachodniej: Podole, Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2005, s. 307, ISBN 978-83-89188-46-5 (pol.).
↑ Przemysław (1877–1950)P.(1. 1. ) Dąbkowski Przemysław (1877–1950)P.(1. 1. ), Podział administracyjny województwa ruskiego i bełzkiego w XV wieku: z mapą, Miejska Biblioteka Publiczna w Sanoku, 1939, s. 40 (pol.).
↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku. w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 172.
↑ ^a ^b Władysław (1843-1913)W.(1. 1. ) Łoziński Władysław (1843-1913)W.(1. 1. ), Prawem i lewem. Obyczaje na Czerwonej Rusi w pierwszej połowie XVII.wieku. T. 2, Wojny prywatne. Z 50 rycinami w tekście, H. Altenberg, 1904, s. 98 (pol.).
↑ Józef AleksanderJ.A. Jabłonowski Józef AleksanderJ.A., Giovanni AntonioG.A. Rizzi-Zannoni Giovanni AntonioG.A., Carte de la Pologne Divisee par Provinces et Palatinats et subdivisee par Districts Construite d’apres quantite d’Arpentages d’Obserwations, et de Mesures prises sur les Lieux [Dokument kartograficzny], [Paris: s.n.], 1722, s. 20 (fr.).
↑ Hipolit (1806-1878)H.(1. 1. ) Stupnicki Hipolit (1806-1878)H.(1. 1. ), Galicya pod względem topograficzno-geograficzno-historycznym, polona.pl, 1869, s. 78 (pol.).
↑ HenrykH. Komański HenrykH., SzczepanS. Siekierka SzczepanS., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939-1946, wyd. 2, Wrocław: Nortom, 2006, s. 176, ISBN 83-89684-61-6, ISBN 978-83-89684-61-5, OCLC 156875487 .
↑ GrzegorzG. Hryciuk GrzegorzG., Przemiany narodowościowe i ludnościowe w Galicji Wschodniej i na Wołyniu w latach 1931–1948, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2005, s. 312, ISBN 83-7441-121-X, OCLC 830722458 .
↑ Przeszłość i zabytki województwa tarnopolskiego, 1926.
↑ UŚCIE ZIELONE. Kościół pw. Trójcy Przenajświętszej (1718 – 1735). Tarnopolski obw., Czortkowski r-n (Monasterzyski r-n) | Kościoły i kaplice Ukrainy [online], rkc.in.ua [dostęp 2023-04-12] .

Bibliografia

Andrzej Betlej: Kościół parafialny pw. Św. Trójcy w Uściu Zielonym. W: Materiały. Cz. I: Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego. T. 18. Kraków: Antykwa, drukarnia Skleniarz 2010, 368 s., 508 il. ISBN 978-83-89273-79-6.

Linki zewnętrzne

Uście Zielone na stronie Rady Najwyższej Ukrainy (ukr.)
Uście Zielone 4.), miasteczko, pow. buczacki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 834 .
Sprawozdanie Komisyi prawniczej w przedmiocie kreowania nowego sądu powiatowego w Uściu zielonem

Powiat buczacki (1920–1939)

Siedziba powiatu – Buczacz

Przynależność wojewódzka	woj. tarnopolskie (1920–39)
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)	Barysz (od 1934) Buczacz (od 1934) Jazłowiec (do 1934) Monasterzyska (od 1934)
Miasteczka (1920–34)	Barysz (→) Buczacz (→) Monasterzyska (→) Potok Złoty Uście Zielone
Gminy miejskie (1920–39 →)	Barysz Buczacz Jazłowiec (do 1934) Monasterzyska
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–39 →)	Jazłowiec I Jazłowiec II Jezierzany Koropiec Monasterzyska Petlikowce Stare Podzameczek Potok Złoty I Potok Złoty II Trybuchowce Uście Zielone Zubrzec

Miasta i miasteczka zdegradowane reformą gminną z 1933–1934

Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich / praw miasteczka / praw osiedla; (2) wytłuszczono miasta/osiedla trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast; (4) ^OTP – osiedle typu miejskiego; (5) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.

Gminy miejskie	Bnin (1395–1934) Boćki (1509–1934) Brzostek (1367–1934, od 2009) Budzyń (1458–1934, od 2021) Ciężkowice (1348–1934, od 2000) Czarny Dunajec (1879–1896, 1925–1934, od 2023) Dobrzyca (1440–1934, od 2014) Gąsawa (1388–1934, od 2024) Gębice (1425–1934) Jagielnica (1518–1934) Jaraczewo (1519–1934, od 2016) Jazłowiec (1519–1934) Kopanica (1450–1934) Lanckorona (1366–1934) Łohiszyn (1570–1934, od 1959^OTP) Mielnik (1440–1934) Mieścisko (1474–1934, od 2024) Narew (1529–1934) Niżankowice (1431–1934, od 1940^OTP) Nowe Miasto nad Wartą (1283–1934) Nowy Dwór (1578–1934) Nowy Wiśnicz (1616–1934, od 1994) Obrzycko (1458–1934, od 1990) Odelsk (1546–1934) Piaski (1775–1934) Powidz (1243–1934) Rogowo (1380–1580, 1672–1934) Rostarzewo (1752–1934) Rychtal (1294–1934, od 2024) Ryczywół (1426–1934) Rynarzewo (1299–1934) Stara Sól (1557–1934, od 1940^OTP) Szereszów (1569–1934, od 1940^OTP) Święciechowa (1277–1934) Ulanów (1616–1934, 1941–1945, od 1958) Uście Solne (1616–1934) Władysławów (1727–1870, 1919–1934) Wojnicz (1369–1934, od 2007) Zaniemyśl (1742–1934, 1940–1948)
Gminy wiejskie z prawami miejskimi	Bircza (1464–1934, od 2024) Bukowsko (1720–1934) Dubiecko (1407–1934, od 2021) Dynów (1436–1934, od 1946) Jaćmierz (1437–1934) Jaśliska (1407–1934) Jezierzany (?–1934) Mrzygłód (1431–1934) Nowe Miasto Przemyskie (1463–1934) Nowotaniec (1444–1934) Osiek Jasielski (1363–1934) Rybotycze (1600–1934) Sołotwina (?–1934, od 1940^OTP) Zarszyn (1395–1934)
Gminy wiejskie z prawami miasteczka	Alwernia (1778–1934, od 1993) Babice nad Sanem (1484–1934) Baligród (1634–1934) Białobożnica (1910–1934) Biały Kamień (1493–1934) Bilcze Złote (1896–1934) Bobowa (1399–1934, od 2009) Brzozdowce (1526–1934) Bukaczowce (1489–1934, od 1940^OTP) Chocimierz (1444–1934) Chołojów (1650–1934) Czchów (1355–1934, od 2000) Czernelica (1575–1934, od 1940^OTP) Czudec (1427–1934) Dębowiec (1349–1934) Dobrotwór (1472–1934, od 1959^OTP) Dunajów (1424–1934) Dźwinogród (1784–1934) Felsztyn (1380–1934) Firlejów (1570–1934) Fredropol (1720–1934) Frysztak (1366–1934) Gołogóry (1469–1934) Gródek (1453–1934) Gwoździec (1540–1934, od 1940^OTP) Hussaków (1525–1934) Jabłonów (1602–1934, od 1940^OTP) Janów (1590–1934) Jasienica Rosielna (1727, 1857–1934) Jawornik Polski (1472–1934, od 2024) Jedlicze (1768–1934, 1959–1966^OTP, od 1967) Jezierna (1542–1934) Jezupol (1591–1934, od 1940^OTP) Jodłowa (1765–1934) Kamionka Wielka (1784–1934) Knihynicze (1563–1934) Kołaczyce (1358–1934, od 2010) Konkolniki (1880–1934) Korczyna (1516–1934) Kozłów (1577–1934, od 1961^OTP) Krasiczyn (1620–1934) Krościenko (1348–1934, 1973–1982) Krukienice (1490–1934) Krystynopol (1695–1934, od 1951) Krzywcza (1398–1934) Krzywcze Górne (?–1934) Kudryńce (1518–1934) Kukizów (1538–1934) Kułaczkowce (?–1934) Laszki Murowane (1560–1934) Leszniów (1471–1934) Lipnica Murowana (1326–1934) Lipsko (1620–1934) Lubycza Królewska (1764–1934, od 2016) Lutowiska (1742–1934) Łysiec (1652–1934, od 1940^OTP) Magierów (1595–1934, od 1940^OTP) Majdan Królewski (1763–1934) Marjampol (1670–1934) Markopol (1628–1934) Milówka (1818–1934) Narajów (1592–1934) Narol (1672–1934, od 1996) Nawaria (1578–1934) Niebylec (1581–1934) Niżniów (1508–1934) Obertyn (?–1934) Oleszyce (1578–1934, od 1989) Pistyń (1756–1934) Płazów (1614–1934) Podgrodzie (?–1934) Podkamień Cetnerowski (1441–1934, od 1940^OTP) Podkamień Jabłonowski (1515–1934) Potok Złoty (1601–1934, od 1984^OTP) Potylicz (1498–1934) Probużna (1785–1934) Pruchnik (1436–1934, od 2011) Przecław (1419–1934, od 2010) Radomyśl nad Sanem (1556–1934) Ryglice (1760, 1843–1934, od 2001) Rzochów (1386–1934) Sokołów (1879–1934) Sokołówka (1685–1934) Stanisławczyk (1626–1934) Stojanów (1547–1934) Stratyn (1671–1934) Strusów (1434–1934) Strzeliska Nowe (1513–1934) Szczucin (1745–1934, od 2009) Szczurowice (1648–1934) Świrz (1427–1934) Tarnoruda (1578–1934) Tartaków (1685–1934) Toporów (1450–1934) Touste (1720–1934) Tylicz (1363–1934) Tymbark (1353–1934) Tyrawa Wołoska (1707–1934) Ułaszkowce (1701–1934) Uście Biskupie (1498–1934) Uście Ruskie (1739–1934) Uście Zielone (1548–1934) Uścieczko (1661–1934) Waręż (1538–1934) Wielkie Oczy (1671–1934) Wielopole Skrzyńskie (1328–1934) Witków Nowy (?–1934) Wojniłów (1552–1934, od 1960^OTP) Zakliczyn (1557–1934, od 2006) Zarudzie (1784–1934) Zbyszyce (1784–1934) Żmigród Nowy (1373–1934) Żołynia (1740–1934)

Źródła: Dz.U. z 1933 r. nr 35, poz. 294, Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 422, Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 420, Dymitrow M., 2015, Pojęcie miejskości w świetle reformy gminnej w Polsce międzywojennej, [in] Krzysztofik R., Dymitrow M. (Eds), Degraded and restituted towns in Poland: Origins, development, problems / Miasta zdegradowane i restytuowane w Polsce. Geneza, rozwój, problemy, University of Gothenburg, Gothenburg, s. 61–63 / 65–115.

Kontrola autorytatywna (wieś na Ukrainie):