Strusów
Pałac Lanckorońskich w Strusowie | |||||
| |||||
Państwo | Ukraina | ||||
---|---|---|---|---|---|
Obwód | |||||
Rejon | tarnopolski | ||||
Powierzchnia | 3,53 km² | ||||
Populacja (2001) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Nr kierunkowy | +380 3551 | ||||
Kod pocztowy | 48127 | ||||
Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego | |||||
Położenie na mapie Ukrainy | |||||
49°20′N 25°37′E/49,333333 25,616667 | |||||
|
Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Strusów |
Strusów[1] (ukr. Струсів, Strusiw) – wieś na Ukrainie, w obwodzie tarnopolskim, w rejonie tarnopolskim. Liczy ok. 1500 mieszkańców. Przez Strusów przechodzi droga krajowa N18.
Historia
Założony w 1434. W I. poł. XVII w. właścicielem miejscowości byli Strusiowie herbu Korczak. Jeden z nich, Mikołaj Struś, dowódca polskich wojsk na Kremlu w Moskwie, uzyskał w 1610 r. od króla Zygmunta III Wazy prawa miejskie dla Strusowa[2].
W 1534 r. erygowano w mieście parafię rzymskokatolicką, należącą do archidiecezji lwowskiej. W XVII w. znajdowała się tutaj kaplica, którą obsługiwali ojcowie karmelici z Trembowli. W 1747 r. na jej miejscu wzniesiono kościół parafialny pw. św. Antoniego, który rozbudowano w 1816 r. Po pożarze w 1891 r. przebudowano go na kaplicę grobową rodziny Baworowskich. Tuż obok został wzniesiony nowy kościół[3][4].
W 1880 r. miasteczko liczyło 2683 mieszkańców, w tym 1236 katolików obrządku rzymskiego, 743 obrządku greckokatolickiego i 610 wyznania mojżeszowego. W tym czasie miejscowość została przebudowana przez ówczesnego właściciela, Józefa Gołuchowskiego. Ożywienie gospodarcze nastąpiło po wybudowaniu w odległości 2 km od miasta stacji kolejowej Mikulińce-Strusów linii Tarnopol – Czortków[2].
Za II Rzeczypospolitej Strusów był siedzibą gminy wiejskiej Strusów w powiecie trembowelskim w województwie tarnopolskim. W 1921 roku liczył 2412 mieszkańców[5].
W latach 1943–1944 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 6 Polaków oraz ks. greckokatolickiego (i. n.) Panasiuka, wraz z żoną Polką (w zaawansowanej ciąży), za to, że krytykował działalność UPA[6].
We wsi znajduje się wybudowany w 2009 roku z inicjatywy samorządowych władz ukraińskich pomnik Stepana Bandery[7].
Do 2020 w rejonie trembowelskim.
Zabytki
- zamek[8] – do czasów współczesnych zachowały się pozostałości murów obronnych zamku: ścian i rowów[8].
- pałac – okazały budynek wybudowany w XVIII w. w stylu klasycystycznym przez rodzinę Lanckorońskich[9].
- kościół pw. św. Antoniego – murowany, neogotycki, wzniesiony w latach 1894–1902 przez rodzinę Gołuchowskich. W 1902 r. konsekrowany pod wezwaniem Matki Bożej Różańcowej. W okresie międzywojennym z tutejszej parafii wydzielono samodzielne parafie we wsiach Darachów i Zazdrość W 1945 r. kościół został zamknięty i zamieniony na magazyn. W latach 90. wieku XX zwrócono go katolikom i na nowo konsekrowano pw. św. Antoniego. Jest obsługiwany przez księży diecezjalnych z parafii w Mikulińcach[2].
Urodzeni w Strusowie
- Alfred Wilhelm Ludwik Riesser (ur. 4 lipca 1889, zm. 7 lipca 1958 w Krakowie) – doktor prawa, podpułkownik żandarmerii WP.
- Ks. Walerian Raba (1892–1918) – polski ksiądz, wikariusz parafii rzymskokatolickiej w Skałacie, działacz patriotyczny, zamordowany przez ukraińskiego nacjonalistę[10].
- Czesław Rzepiński ( 1905 - 1995 ) - polski malarz, pedagog, przedstawiciel polskiego koloryzmu.
- Stepan Budnyj (1933–1958) – ukraiński poeta, dziennikarz, nauczyciel.
Przypisy
- ↑ Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XI. Warszawa: 1880-1902, s. 422.
- ↑ a b c Strusów – jedna z najpiękniejszych wsi Ukrainy [online], Nowy Kurier Galicyjski, 5 sierpnia 2019 [dostęp 2023-03-16] (pol.).
- ↑ Strusów [online], www.rkc.lviv.ua [dostęp 2023-03-16] .
- ↑ STRUSÓW. Kościół pw. św. Antoniego / Matki Bożej Różańcowej (189?–1902). Tarnopolski obw., Tarnopolski r-n (Trembowelski r-n) | Kościoły i kaplice Ukrainy [online], rkc.in.ua [dostęp 2023-03-16] .
- ↑ Według publikacji: Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom XV – Województwo Tarnopolskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923.
- ↑ HenrykH. Komański HenrykH., SzczepanS. Siekierka SzczepanS., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939-1946, wyd. 2, Wrocław: Nortom, 2006, s. 416, ISBN 83-89684-61-6, ISBN 978-83-89684-61-5, OCLC 156875487 .
- ↑ Pomniki Bandery (j.ukr).
- ↑ a b Замок в селе Струсов. zamki-kreposti.com.ua. [dostęp 2013-10-12].
- ↑ RomanR. Aftanazy RomanR., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 7: Województwo ruskie, Ziemia Halicka i Lwowska, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1995, s. 186–190, ISBN 83-04-04229-0, ISBN 83-04-03701-7 (całość) .
- ↑ Relacja Anny Mazur z domu Boszko w „Skałat – czas pokoju i wojny. Wspomnienia księga druga” Wiesław Barczyk, Antoni Gołębiowski, Edward Łańcucki, Edward Pietrzyszyn, Jerzy Stopa, Wacław Wyrozumski.
Linki zewnętrzne
- Strusów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 422 .
- p
- d
- e
- Siedziba powiatu – Trembowla
Przynależność wojewódzka |
|
---|---|
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →) | |
Miasteczka (1920–34) | |
Gminy miejskie (1920–39 →) | |
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–39 →) |
|
- p
- d
- e
Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich / praw miasteczka / praw osiedla; (2) wytłuszczono miasta/osiedla trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast; (4) OTP – osiedle typu miejskiego; (5) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.
Gminy miejskie |
|
---|---|
Gminy wiejskie z prawami miejskimi |
|
Gminy wiejskie z prawami miasteczka |
|
Źródła: Dz.U. z 1933 r. nr 35, poz. 294, Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 422, Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 420, Dymitrow M., 2015, Pojęcie miejskości w świetle reformy gminnej w Polsce międzywojennej, [in] Krzysztofik R., Dymitrow M. (Eds), Degraded and restituted towns in Poland: Origins, development, problems / Miasta zdegradowane i restytuowane w Polsce. Geneza, rozwój, problemy, University of Gothenburg, Gothenburg, s. 61–63 / 65–115.