Quận 5

Quận 5
Quận
Hội quán Tuệ Thành
Hành chính
Quốc gia	Việt Nam
Vùng	Đông Nam Bộ
Thành phố	Thành phố Hồ Chí Minh
Trụ sở UBND	203 An Dương Vương, phường 8
Phân chia hành chính	14 phường
Thành lập	27/5/1959
Đại biểu quốc hội	Lê Thanh Phong Nguyễn Tri Thức Lê Minh Trí
Tổ chức lãnh đạo
Chủ tịch UBND	Trương Minh Kiều [1]
Bí thư Quận ủy	Huỳnh Ngọc Nữ Phương Hồng [2]
Địa lý
Tọa độ: 10°45′24″B 106°40′0″Đ / 10,75667°B 106,66667°Đ / 10.75667; 106.66667
Bản đồ Quận 5 Quận 5 Vị trí Quận 5 trên bản đồ Thành phố Hồ Chí Minh Xem bản đồ Thành phố Hồ Chí Minh Quận 5 Vị trí Quận 5 trên bản đồ Việt Nam Xem bản đồ Việt Nam
Diện tích	4,27 km²[3]
Dân số (1/4/2019)
Tổng cộng	159.073 người[4]
Mật độ	37.254 người/km²
Dân tộc	Kinh, Hoa...
Khác
Mã hành chính	774[5]
Mã bưu chính	70250
Biển số xe	59-H1-H2-HA
Website	quan5.hochiminhcity.gov.vn
x t s

Quận 5 là một quận nội thành thuộc Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam. Được thành lập vào ngày 27 tháng 5 năm 1959 với nhiều địa danh nổi tiếng như Bệnh viện Chợ Rẫy, Thuận Kiều Plaza, Chợ An Đông, Hội quán Tuệ Thành, ....

Quận 5 cùng với Quận 6 còn được gọi chung là Chợ Lớn, khu trung tâm thương mại lớn nhất của người Hoa ở Việt Nam.

Địa lý

Quận 5 nằm ở trung tâm Thành phố Hồ Chí Minh, có vị trí địa lý:

• Phía đông giáp Quận 1 (với ranh giới là đường Nguyễn Văn Cừ) và Quận 4 (qua một đoạn nhỏ kênh Bến Nghé)
• Phía tây giáp Quận 6 với ranh giới là các tuyến đường Nguyễn Thị Nhỏ, Ngô Nhân Tịnh, Lê Quang Sung và bến xe Chợ Lớn
• Phía nam giáp Quận 8 với ranh giới là kênh Tàu Hủ
• Phía bắc giáp Quận 10 và Quận 11 với ranh giới là các tuyến đường Hùng Vương và Nguyễn Chí Thanh.

Quận có diện tích 4,27 km², dân số năm 2019 là 159.073 người^[4], mật độ dân số đạt 37.254 người/km².

Hành chính

Quận 5 có 14 phường: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13 và 14.

Lịch sử

Địa giới hành chính Quận 5 trước và sau năm 1959 đều khác nhau hoàn toàn.

Thời phong kiến

Lịch sử Quận 5 ngày nay gắn liền với sự hình thành, phát triển của khu vực Chợ Lớn và lịch sử hơn 300 năm Sài Gòn (Thành phố Hồ Chí Minh). Năm 1623, chúa Nguyễn Phúc Nguyên (chúa Sãi) cho thành lập đồn thu thuế Brai Konor (đồn Sài Gòn) tại Quận 5. Như vậy địa danh Sài Gòn nghĩa hẹp là để chỉ Quận 5^[6].

Năm 1820, vùng đất này thuộc huyện Tân Long, phủ Tân Bình, trấn Phiên An. Năm 1836 thuộc huyện Tân Long, tỉnh Gia Định. Sau thuộc thành phố Chợ Lớn, tỉnh Chợ Lớn.^[7]

Thời Pháp thuộc

Ngày 27 tháng 4 năm 1931, Tổng thống Pháp ký sắc lệnh hợp nhất thành phố Sài Gòn và thành phố Chợ Lớn thành một đơn vị hành chính mới gọi là Khu (một số tài liệu gọi là "Địa phương") Sài Gòn - Chợ Lớn (Région Saigon - Cholon ou Région de Saigon - Cholon).

Ngày 31 tháng 8 năm 1933, Khu Sài Gòn - Chợ Lớn thành lập thêm quận 5. Quận 5 khi đó thuộc khu vực thành phố Chợ Lớn cũ trước năm 1931, ngày nay thuộc địa giới Quận 5, Quận 6 và Quận 11 của Thành phố Hồ Chí Minh.

Ngày 30 tháng 6 năm 1951, Thủ tướng chính quyền Quốc gia Việt Nam ký sắc lệnh số 311-cab/SG đổi tên Khu Sài Gòn - Chợ Lớn thành Đô thành Sài Gòn - Chợ Lớn. Lúc này, Quận 5 thuộc Đô thành Sài Gòn - Chợ Lớn.

Thời Việt Nam Cộng hòa

Theo sắc lệnh số 143/NV ngày 22 tháng 10 năm 1956 của Tổng thống Việt Nam Cộng hòa Ngô Đình Diệm, Đô thành Sài Gòn - Chợ Lớn đổi tên thành Đô thành Sài Gòn. Khi đó, Quận 5 lại thuộc Đô thành Sài Gòn.

Ngày 27 tháng 3 năm 1959, Tổng thống Việt Nam Cộng hòa ban hành Nghị định số 110-NV về việc phân chia 6 quận đang có thành 8 quận mới: Nhứt, Nhì, 3, Tư, 5, 6, 7 và 8 (trừ 3 quận: Nhứt, Nhì, 3 giữ nguyên, các quận còn lại đều đổi tên và thay đổi địa giới hành chính). Lúc này, Quận 5 trùng với địa giới Quận 7 và phần địa giới thuộc Quận 4 cũ, phía bắc Kênh Tàu Hủ. Năm 1959, Quận 5 có 6 phường: An Đông, Chợ Quán, Trung ương, Minh Mạng, Nguyễn Tri Phương, Phú Thọ.

Năm 1962, Quận 5 giải thể phường Trung ương; lập mới 5 phường: Đồng Khánh, Hồng Bàng, Khổng Tử, Nguyễn Huỳnh Đức và Trang Tử. Như thế lúc này quận có 10 phường.

Năm 1969, tách đất của 3 quận: 3, 5 và 6, để lập mới quận 10 với 4 phường (Minh Mạng, Nguyễn Tri Phương, Phan Thanh Giản, Chí Hòa) và quận 11 với 4 phường (Phú Thọ, Bình Thới, Cầu Tre, Phú Thọ Hòa). Như thế Quận 5 còn 7 phường.

Năm 1974, lập thêm phường Nguyễn Trãi tại Quận 5, lúc này Quận có 8 phường. Cho đến ngày 29 tháng 4 năm 1975, Quận 5 gồm 8 phường: An Đông, Chợ Quán, Đồng Khánh, Hồng Bàng, Khổng Tử, Nguyễn Huỳnh Đức, Nguyễn Trãi, Trang Tử.

Từ năm 1975 đến nay

Sau khi Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam tiếp quản Đô thành Sài Gòn và các vùng lân cận vào ngày 30 tháng 4 năm 1975, ngày 3 tháng 5 năm 1975 thành phố Sài Gòn - Gia Định được thành lập. Lúc này, Quận 5 thuộc Thành phố Sài Gòn - Gia Định cho đến tháng 7 năm 1976. Đồng thời, có những điều chỉnh do phường hiện hữu có diện tích quá nhỏ hoặc tương đối ít dân cư, trong đó sáp nhập Phường Hồng Bàng vào Phường Nguyễn Trãi và sáp nhập Phường Khổng Tử vào Phường Trang Tử. Như thế lúc này còn 6 phường.

Ngày 20 tháng 5 năm 1976, tổ chức hành chính thành phố Sài Gòn - Gia Định được sắp xếp lần 2 (theo quyết định số 301/UB ngày 20 tháng 5 năm 1976 của Ủy ban nhân dân Cách mạng thành phố Sài Gòn - Gia Định). Theo đó, vẫn giữ nguyên Quận 5 cũ có từ trước đó. Lúc này, các phường cũ đều giải thể, lập các phường mới có diện tích, dân số nhỏ hơn và mang tên số. Quận 5 bao gồm 24 phường và đánh số từ 1 đến 24.

Ngày 2 tháng 7 năm 1976, Quốc hội Việt Nam khóa VI, kỳ họp thứ 1 chính thức đổi tên thành phố Sài Gòn - Gia Định thành Thành phố Hồ Chí Minh. Quận 5 trở thành quận trực thuộc Thành phố Hồ Chí Minh.

Ngày 26 tháng 4 năm 1986, theo Quyết định số 51-HĐBT^[8] của Hội đồng Bộ trưởng về việc giải thể 24 phường hiện hữu để thay thế bằng 15 phường mới và đánh số từ 1 đến 15:

• Sáp nhập 2 phường: 19 và 20 thành phường 1.
• Giải thể 3 phường: 21, 22, 23 và 24 để thành lập 3 phường: 2, 3 và 4.
• Sáp nhập 2 phường: 17 và 18 thành phường 5.
• Giải thể 3 phường: 13 cũ, 14 cũ và 16 cũ để thành lập 2 phường: 6 và 7.
• Giải thể 3 phường: 11 cũ, 12 cũ và 15 cũ để thành lập 2 phường: 8 và 9.
• Giải thể 3 phường: 7 cũ, 8 cũ và 9 cũ để thành lập 2 phường: 10 và 11.
• Giải thể 7 phường: 1 cũ, 2 cũ, 3 cũ, 4 cũ, 5 cũ, 6 cũ và 10 cũ để thành lập 4 phường: 12, 13, 14 và 15.

Ngày 9 tháng 12 năm 2020, Ủy ban thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết 1111/NQ-UBTVQH14 (nghị quyết có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2021)^[9]. Theo đó, sáp nhập Phường 15 vào Phường 12. Quận 5 có 14 phường như hiện nay.

Quận 5 nằm trong danh sách các quận của Thành phố Hồ Chí Minh dưới 7 km2, dân số dưới 300.000 người, phải sáp nhập trước năm 2025.^[10]

Thông tin thêm về các phường

• Phường Chợ Quán cũ: các phường 1, 2, 3 và 4 hiện nay
• Phường Nguyễn Huỳnh Đức cũ: các phường 5 và 6 hiện nay
• Phường Đồng Khánh cũ: Phường 7 hiện nay
• Phường An Đông cũ: các phường 8 và 9 hiện nay
• Phường Nguyễn Trãi cũ: các phường 10 và 11 hiện nay
• Phường Hồng Bàng cũ: Phường 12 hiện nay
• Phường Khổng Tử cũ: Phường 13 hiện nay
• Phường Trang Tử cũ: Phường 14 hiện nay

Y tế

Quận 5 là nơi tọa lạc của rất nhiều bệnh viện lớn nhỏ như:

Tên bệnh viện	Địa chỉ	Ghi chú
Bệnh viện An Bình	146 An Bình, Phường 7
Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới	764 Võ Văn Kiệt, Phường 1
Bệnh viện Chấn thương Chỉnh hình	929 Trần Hưng Đạo, Phường 1
Bệnh viện Chợ Rẫy	201B Nguyễn Chí Thanh, Phường 12
Bệnh viện Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh	215 Hồng Bàng, Phường 11	Cơ sở 1
	201 Nguyễn Chí Thanh, Phường 12	Cơ sở 2
Bệnh viện Đức Khang	500 Ngô Gia Tự, Phường 9	Cổng số 1
	129A Nguyễn Chí Thanh, Phường 9	Cổng số 2
Bệnh viện Hùng Vương	128 Hồng Bàng, Phường 12
Bệnh viện Nguyễn Trãi	314 Nguyễn Trãi, Phường 8
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương	468 Nguyễn Trãi, Phường 8
Bệnh viện Phạm Ngọc Thạch	120 Hồng Bàng, Phường 12
Bệnh viện Quận 5	642A Nguyễn Trãi, Phường 11
Bệnh viện Răng Hàm Mặt Trung ương Thành phố Hồ Chí Minh	201A Nguyễn Chí Thanh, Phường 12
Bệnh viện Truyền máu - Huyết học Thành phố Hồ Chí Minh	118 Hồng Bàng, Phường 12

Văn hóa - du lịch

Thành ngữ

• Ăn Quận 5, nằm Quận 3, la cà Quận Nhất, trấn lột Quận Tư.^[11]
• Giao thừa ra Quận Nhất, Nguyên Tiêu về Quận 5.
• Quận 5 lộng lẫy dáng hào hoa^[12].
• Sài Gòn có ông bánh bao, Quận 5 có bà há cảo^[13].

Món ăn đặc trưng

1. Vịt quay, đặc biệt là vịt quay Bắc Kinh.
2. Bánh bao nhiều màu sắc, bánh bao Cả Cần
3. Dimsum, há cảo, sủi cảo, hoành thánh
4. Gà hấp muối mỡ (gà Lão Mã)
5. Hủ tiếu sa tế nai
6. Mỳ xào Phúc Kiến (xào tôm, xào hải sản, xào bò...) xào giòn, xào mềm, mỳ vịt tiềm.
7. Đậu phụ thối
8. Chân gà hấp tàu xì
9. Phật nhảy tường^[14]
10. Các loại chè: chè mè đen, chè trứng hồng trà, chè đu đủ tiềm, chè ỷ, đậu hũ hạnh nhân, quy linh cao, bo bo sữa Hồng Kông...

Di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật^[15]

Di tích cấp quốc gia:

Tên	Địa chỉ	Ghi chú
Đình Minh Hương Gia Thạnh	380 Trần Hưng Đạo, Phường 11
Khu trại giam Bệnh viện Chợ Quán	190 Hàm Tử, Phường 1	Nơi đồng chí Trần Phú hy sinh
Nhà số 5 đường Châu Văn Liêm ("Nhà Bác Hồ")	5 Châu Văn Liêm, Phường 14	Nơi đồng chí Nguyễn Tất Thành ở trước khi ra đi tìm đường cứu nước
Hội quán Hà Chương	802 Nguyễn Trãi, Phường 14
Hội quán Lệ Châu	586 Trần Hưng Đạo, Phường 14
Hội quán Ôn Lăng	12 Lão Tử, Phường 11
Hội quán Nghĩa An	676 Nguyễn Trãi, Phường 11
Hội quán Nghĩa Nhuận	27 Phan Văn Khỏe, Phường 13
Hội quán Nhị Phủ	264 Hải Thượng Lãn Ông, Phường 14
Hội quán Quỳnh Phủ	276 Trần Hưng Đạo B, Phường 11
Hội quán Tuệ Thành (Chùa Bà Thiên Hậu)	710 Nguyễn Trãi, Phường 11

Di tích cấp Thành phố:

Tên	Địa chỉ	Ghi chú
Chùa Thiên Tôn	117/3/2 An Bình, Phường 6
Đình Tân Kiểng	718 Trần Hưng Đạo, Phường 2
Hội quán Phước An	184 Hồng Bàng, Phường 12
Từ đường họ Lý	292 Hải Thượng Lãn Ông, Phường 14
Từ đường Phúc Kiến	314 Nguyễn Trãi, Phường 8	Nằm trong khuôn viên Bệnh viện Nguyễn Trãi

Du lịch

Các hoạt động du lịch đặc trưng ở Quận 5 là xem biểu diễn Lân sư rồng, biểu diễn võ thuật như múa kiếm, đao, thương... ca múa hát, thắp đèn trời, treo đèn lồng, đố đèn, đấu giá đèn lồng, dán câu đối, thả cá, đi lễ chùa, đi mua sắm quần áo, đồ gia dụng, đi ăn uống, đi massage thư giãn, viết thư pháp/vẽ tranh/triển lãm tranh, thi đánh cờ... Quận 5 thu hút du lịch nhất là vào các đêm trăng rằm, đặc biệt là Tết Nguyên Tiêu.

Một số địa điểm nổi tiếng thu hút du khách trong và ngoài nước:

Tên	Địa chỉ	Website
Chợ An Đông	34–36 An Dương Vương, Phường 9
Chợ Kim Biên	37 Vạn Tượng, Phường 13	[1]
Khách sạn 5 sao Windsor Plaza	18 An Dương Vương, Phường 9	[2]
Khu phố cổ Hải Thượng Lãn Ông[16]	Đường Hải Thượng Lãn Ông
Trung tâm Văn hóa Quận 5	105 Trần Hưng Đạo, Phường 6

Giao thông

Đường phố

Dự án "Bảo tồn và cải tạo khu phố cổ Chợ Lớn" rộng 68 hecta, trải dài trên Quận 5 và Quận 6 đang được thảo luận và lấy ý kiến nhân dân.^[17]

Tên đường của quận 5 trước năm 1975

Giáo dục

Cơ sở giáo dục đại học, trường dự bị đại học

Tên trường	Địa chỉ	Ghi chu
Trường Dự bị đại học Thành phố Hồ Chí Minh	91 Nguyễn Chí Thanh, Phường 9
Trường Đại học Hùng Vương Thành phố Hồ Chí Minh	736 Nguyễn Trãi, Phường 11	Trụ sở chính
	28–30 Ngô Quyền, Phường 6	Cơ sở 1
Trường Đại học Khoa học Tự nhiên (ĐHQG TPHCM)	227 Nguyễn Văn Cừ, Phường 4	Cơ sở 1
Trường Đại học Sài Gòn	273 An Dương Vương, Phường 3	Trụ sở chính
Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh	280 An Dương Vương, Phường 4
Trường Đại học Sư phạm Thể dục Thể thao Thành phố Hồ Chí Minh	639 Nguyễn Trãi, Phường 11
Trường Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh	217 Hồng Bàng, Phường 11

Trường cao đẳng

Tên trường	Địa chỉ	Ghi chú
Trường Cao đẳng Kinh tế Đối ngoại	81 Trần Bình Trọng, Phường 1
Trường Cao đẳng Phát thanh - Truyền hình II	75 Trần Nhân Tôn, Phường 9	Cơ sở 1

Cơ sở giáo dục nghề nghiệp

Tên trường	Địa chỉ	Ghi chú
Trường Trung cấp nghề Kỹ thuật công nghệ Hùng Vương	161–165 Nguyễn Chí Thanh, Phường 12

Trường Trung học phổ thông (THPT)

Tên trường	Địa chỉ
Trường Phổ thông Năng khiếu (ĐHQG TP. Hồ Chí Minh)	153 Nguyễn Chí Thanh, Phường 9
Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong	235 Nguyễn Văn Cừ, Phường 4
Trường THPT Hùng Vương	124 Hồng Bàng, Phường 12
Trường THPT Trần Hữu Trang	276 Trần Hưng Đạo B, Phường 11
Trường THPT Trần Khai Nguyên	225 Nguyễn Tri Phương, Phường 9
Trường Trung học Thực hành (Trường Đại học Sài Gòn)	220 Trần Bình Trọng, Phường 4
Trường Trung học Thực hành (Trường Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh)	280 An Dương Vương, Phường 4

Xem thêm

• Đại Thế giới
• Chợ Lớn
• người Hoa
• Thành phố Hồ Chí Minh
• Lịch sử Sài Gòn – Thành phố Hồ Chí Minh
• Lịch sử hành chính Thành phố Hồ Chí Minh

Chú thích