Alfred Russel Wallace

Alfred Russel Wallace OM FRS
Wallace vào năm 1895
Sinh	(1823-01-08)8 tháng 1 năm 1823 Llanbadoc, Monmouthshire, Wales
Mất	7 tháng 11 năm 1913(1913-11-07) (90 tuổi) Broadstone, Dorset, Anh quốc
Nổi tiếng vì	Đồng khám phá chọn lọc tự nhiên Các công trình địa lý sinh học tiên phong Đường Wallace Hiệu ứng Wallace
Giải thưởng	Huy chương Hoàng gia (1868) Huy chương vàng của Société de Géographie (1870) Huy chương Darwin (1890) Huy chương Founder (1892) Huy chương Linne (1892) Huy chương Copley (1908) Huy chương Darwin–Wallace (Vàng, 1908) Order of Merit (1908)
Sự nghiệp khoa học
Ngành	Thám hiểm, sinh học tiến hóa, động vật học, địa lý sinh học, và cải cách xã hội
Tên viết tắt trong IPNI	Wallace

Alfred Russel Wallace OM FRS (8 tháng 1 năm 1823 - 7 tháng 11 năm 1913) là nhà tự nhiên học, nhà thám hiểm, nhà địa lý, nhà nhân chủng học, nhà sinh vật học và nhà phác họa người Anh.^[1] Ông nổi tiếng vì đã độc lập khám phá ra tiến hóa bằng con đường chọn lọc tự nhiên; bài báo của ông về chủ đề này đã được xuất bản chung với một số bài viết của Charles Darwin vào năm 1858.^[2] Điều này đã thúc đẩy Darwin xuất bản tác phẩm Nguồn gốc các loài.

Wallace nghiên cứu ở nhiều nơi trên thế giới, ban đầu ở đồng bằng sông Amazon và tiếp đến là quần đảo Mã Lai, nơi đây ông phát hiện ra đường Wallace chia quần đảo Indonesia thành hai phần khác biệt về sinh học, trong đó có nhiều loài động vật có quan hệ mật thiết với động vật ở Australia, và một số loài có nguồn gốc từ châu Á. Ông được coi là chuyên gia hàng đầu của thế kỷ 19 về sự phân bố địa lý của các loài động vật và đôi khi người ta gọi ông là "cha đẻ của địa sinh học".^[3] Wallace là một trong những nhà tư tưởng hàng đầu của thế kỷ 19 và đã có những đóng góp vào sự phát triển của học thuyết tiến hóa bên cạnh người đồng phát hiện ra sự chọn lọc tự nhiên. Đó là khái niệm về cảnh báo màu sắc (warning colouration) ở động vật, và hiệu ứng Wallace, một giả thuyết về quá trình chọn lọc tự nhiên đã đóng góp như thế nào vào phát sinh loài (speciation) bằng củng cố sự phát triển các rào cản chống lại lai hóa.

Wallace đã bị thu hút mạnh mẽ bởi những ý tưởng độc đáo. Sự ủng hộ của ông cho Chủ nghĩa tinh thần và niềm tin vào nguồn gốc phi vật chất ở những năng lực tư duy của con người đã giới hạn các mối quan hệ của ông với cộng đồng khoa học, đặc biệt với những người đề xướng ban đầu của thuyết tiến hóa. Ngoài nghiên cứu khoa học, ông cũng là một nhà hoạt động xã hội với những phê phán về bất công trong xã hội cũng như hệ thống kinh tế trong thế kỷ 19 ở Anh. Mối quan tâm của ông về địa sinh học đã khiến ông trở thành một trong những nhà khoa học đầu tiên đề cập đến những tác động của môi trường đến hoạt động của con người. Wallace đã viết nhiều tác phẩm khoa học cũng như về các vấn đề xã hội; bao gồm những nghiên cứu của ông trong các hành trình thám hiểm tại Indonesia và Malaysia, tác phẩm The Malay Archipelago, là một trong những bài báo phổ biến và ảnh hưởng nhất trong lĩnh vực khoa học khám phá được công bố trong thế kỷ 19.

Tiểu sử

Tuổi nhỏ

Wallace sinh ở làng Welsh thuộc Llanbadoc, gần Usk, Monmouthshire.^[4] Ông là người con thứ bảy trong tám người con của ông bà Thomas Vere Wallace và Mary Anne Greenell. Thomas Wallace có nguồn gốc Scotland. Gia đình ông, cũng như những gia đình mang họ Wallace ở Scotland, cho rằng họ là hậu duệ của William Wallace, người lãnh đạo nhân dân Scotland trong Chiến tranh độc lập Scotland ở thế kỷ 13.^[5] Thomas Wallace có bằng luật nhưng ông chưa bao giờ hành nghề này. Ông đã thừa hưởng một số tài sản phát sinh từ lợi tức kinh doanh của gia đình, nhưng dần dần kết quả kinh doanh đầu tư bị thua lỗ khiến cho tài chính của gia đình ông sa sút. Mẹ ông xuất thân từ gia đình trung lưu Anh từ Hertford, phía bắc Luân Đôn.^[5] Khi Wallace 5 tuổi, gia đình ông dời đến Hertford. Tại đây ông học trường tiểu học Richard Hale cho đến khi những khó khăn về tài chính buộc ông phải bỏ học năm 1836.^[6]

Dẫn chứng

Tham khảo

• Bowler, Peter J. (2005). Making Modern Science. Iwan Rhys Morus. The University of Chicago Press. ISBN 0-226-06861-7.
• Browne, Janet (1995). Charles Darwin: Voyaging: Volume I of a Biography. Princeton University Press. ISBN 1-84413-314-1.
• Browne, Janet (2002). Charles Darwin: The Power of Place: Volume II of a Biography. Princeton University Press. ISBN 0-691-11439-0.
• Darwin, Charles. Darwin, F (biên tập). The life and letters of Charles Darwin, including an autobiographical chapter. Vol. 2. London: John Murray. Truy cập ngày 12 tháng 5 năm 2007. Chú thích có tham số trống không rõ: |origmonth= (trợ giúp)
• Desmond, Adrian (1991). Darwin. Moore, James. London: Michael Joseph, Penguin Group. ISBN 0-7181-3430-3.
• Larson, Edward J. (2004). Evolution: The Remarkable History of Scientific Theory. Modern Library. ISBN 0-679-64288-9.
• Marchant, James (1916). Alfred Russel Wallace: letters and reminiscences. New York: Harper & Brothers.
• McGowan, Christopher (2001). The Dragon Seekers. Cambridge: Perseus Pub. ISBN 0-7382-0282-7.
• Raby, Peter (1996). Bright Paradise: Victorian Scientific Travellers. Princeton University Press. ISBN 0-691-04843-6.
• Raby, Peter (2002). Alfred Russel Wallace: A Life. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-10240-5.
• Shermer, Michael (2002). In Darwin's Shadow: The Life and Science of Alfred Russel Wallace. Oxford University press. ISBN 0-19-514830-4.
• Slotten, Ross A. (2004). The Heretic in Darwin's Court: the life of Alfred Russel Wallace. New York: Columbia University Press. ISBN 0-231-13010-4.
• Wallace, Alfred Russel (1889). “Darwinism, Chapter 15”. The Alfred Russel Wallace Page. Truy cập ngày 4 tháng 4 năm 2007. Liên kết ngoài trong |publisher= (trợ giúp)
• Wallace, Alfred Russel (1881). Island Life. Google Books. Liên kết ngoài trong |publisher= (trợ giúp)
• Wallace, Alfred Russel (1905). My Life. Chapman and Hall, London. Vol. 1, Vol. 2.
• Wilson, John (2000). The Forgotten Naturalist: In search of Alfred Russel Wallace. City: Arcadia/Australian Scholarly Publishing Pty Ltd. ISBN 1-875606-72-6.

Đọc thêm

• Fichman, Martin (2004). An elusive Victorian: the evolution of Alfred Russel Wallace. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 0-226-24613-2.
• Quammen, David (tháng 12 năm 2008). “The Man Who Wasn't Darwin”. National Geographic. National Geographic Society: 106–33. Truy cập ngày 3 tháng 12 năm 2008.
• Quammen, David (1996). The song of the dodo: island biogeography in an age of extinctions. New York: Scribner. ISBN 0-684-80083-7.
• Severin, Tim (1997). The Spice Islands Voyage: The Quest for Alfred Wallace, the Man Who Shared Darwin's Discovery of Evolution. New York: Carroll & Graf Publishers. ISBN 0-7867-0518-3.
• Berry, Andrew (2003). Infinite Tropics: An Alfred Russel Wallace Anthology. London: Verso. ISBN 1-85984-478-2.
• Crawforth, Anthony (2009). The Butterfly Hunter: The life of Henry Walter Bates. The University of Buckingham Press. ISBN 978-0-9560716-1-3.

Liên kết ngoài

• The Alfred Russel Wallace Page
• The Alfred Russel Wallace Website
• The A. R. Wallace Correspondence Project website
• "Missing Link-Alfred Russel Wallace, Charles Darwin's neglected double" by Jonathan Rosen, The New Yorker, ngày 12 tháng 2 năm 2007
• The Malay Archipelago illustrated edition at Papua WebProject Lưu trữ 2013-06-18 tại Wayback Machine
• Wallace at 100 Welsh Heroes Lưu trữ 2010-01-24 tại Wayback Machine
• Lỗi Lua trong Mô_đun:Gutenberg tại dòng 21: Tham số id là bị mất. Xem tài liệu Bản mẫu:Gutenberg author.
• Các công trình liên quan hoặc của Alfred Russel Wallace trên các thư viện của thư mục (WorldCat)
• BBC article on Wallace and Indonesia's efforts to honor him
• National Geographic Magazine, December 2008 - The Man Who Wasn't Darwin Biography
• "The Work In Darwin's Shadow" by Joel Achenbach, The Washington Post, ngày 9 tháng 2 năm 2009
• Poulton, Wallace and Jordan: how discoveries in Papilio butterflies initiated a new species concept 100 years ago

Liên kết wiki

Tư liệu liên quan tới Alfred Russel Wallace tại Wikimedia Commons Trích dẫn liên quan tới Alfred Russel Wallace tại Wikiquote

•  “Wallace, Alfred Russel” . Encyclopædia Britannica (ấn bản 11). 1911.