Realizm umiarkowany

Ten artykuł od 2022-04 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Umiarkowany realizm pojęciowy – obok realizmu pojęciowego (skrajnego realizmu), konceptualizmu i nominalizmu jeden z głównych poglądów dotyczących statusu ontycznego pojęć ogólnych.

Ojcem realizmu umiarkowanego był Arystoteles. W filozofii średniowiecznej reprezentowali go Abelard (twórca sermonizmu, który jednak bardziej przypomina właśnie realizm umiarkowany) i Św. Tomasz, zaś za Św. Tomaszem pogląd ten przyswoili sobie tomiści. Według tego poglądu nazwom i pojęciom ogólnym przysługują korelaty w postaci przedmiotów ogólnych. Inaczej niż w realizmie skrajnym, przedmioty te nie istnieją jako byty realne i niezależne od podmiotu, lecz jako byty idealne, tj. będąc zależnymi w istnieniu od podmiotu poznającego rzeczywistość. Dzięki takiemu ujęciu możliwe jest tworzenie wiedzy ogólnej (niemożliwe w nominalizmie), będącej wynikiem procesu poznawczego, a nie twórczego procesu podmiotu (z czym można ją pomylić w konceptualizmie).

W filozofii pogląd ten ma głównego rywala w skrajnym realizmie – rozwijanym w idealizmie poznawczym i ontologicznym (Platon, a później Husserl) – jako że pozostałe dwa poglądy zostały zmarginalizowane. Zaś na terenie filozofii nauk formalnych toczy się nadal żywy spór pomiędzy wszystkimi czterema stanowiskami.