Aleksandar Sever

Marko Julije Gesije Basijan Aleksijan (rođen oktobra 208. godine, umro marta 235. godine) bio je rimski car od 222. godine, pa do svoje smrti.

Kratak pregled vlasti

Nakon smrti Elagabala, Aleksijan, već tada bio nazvan Marko Aurelije Sever Aleksandar proglašen je 13. marta 222. godine za novog cara. Pod njegovom vladavinom pojavio se opet nešto slobode u Carstvu, nakon tiranije Karakale i Elagabala. Tokom svoje vladavine, Aleksandar je bio pod uticajem svoje babe Julije Meze i kasnije, nakon njene smrti, 224. godine, pod uticajem svoje majke Julije Mameje, koje su stvarno upravljale Carstvom.

Biografija

Detinjstvo

Aleksandra Sever je rođen oktobra 208. godine u sirijskom grad Arki Cezareji, kao sin Gesija Marcijana i Julije Avite Mameje. Njegova majka bila je nećaka Septimija Severa. Kao i njegov rođak Elagabal, Aleksandar je bio sveštenik boga Sola Elagabala. 221. godine Elagabala je nagovorila njegova baba da svog rođaka Aleksandra adoptira i tako ga učini naslednikom. Tako je Avit imao više vremena da se posveti svom bogu Sol Elagabalu. Ali, Elagabal je brzo shvatio da je Aleksandar postao pretnja za njega, tako da je Julija Mameja morala da ga zaštiti da ga ovaj ne bi ubio.

Nakon što je Elagabal, po planu, ubijen 11. marta 222. godine, Aleksandar je, na osnovu adopcije, postao car. Formalno je proglašen 13. marta.

Vladarski kurs

Aleksandara Severa opisivao je Kasije Dion, vodeći istoričar onog vremena, kao mirnog i staloženog vladara, za razliku od njegovog fanatičnog prethodnika. Aleksandar Sever se zaista u početku potrudio da sanira štetu u državi koju je načinio Elagabal.

U pitanjima vere, Aleksandar je i dalje podržavao kult Sol Elagabala, ali je neke egzotične sirijske kultove koji su se raširili pod Elagabalom, ponovo ograničio samo na Siriju. Aleksandar Sever je ujedno i prvi rimski car koji je pokazao blagonaklonost prema hrišćanima. Carstvom su kružile glasine da je postavio kipove Avrama i Isusa pored Sokrata i drugih svetih ljudi u svom dvorskom svetilištu.^[1]

Dalje, ogromna dugovanja koja je Elagabal izazvao plaćajući neumereno vojsku, Aleksandar je pokušao da smanji: to je izazvalo nezadovoljstvo među vojnicima jer su njihove plate bile na udaru.

Uticaj majke

Na Aleksandra Severa odlučno je uticala njegova dominantna majka. Mnoga važna mesta u državi (položaj pretorijanskog prefekta, komandanta pretorijanaca, dodeljenog poznatom pravniku Ulpijanu) ona je dodeljivala ne konsultujući se uopšte sa sinom.

Brak sa Orbijanom

225. godine oženo se Aleksandar patricijkom Orbijanom. Izgleda da je to bio brak iz ljubavi. Ali majka se uplašila eventualne rivalke i proterala Orbijanu u Afriku a zatim čak i njenog oca osudila na smrt. To je još više ugrožavalo položaj Aleksandra Severa među vojskom, budući da je bivši carev tast bio veoma popularan među vojskom.

Nevolje sa vojskom

Posle razvoda sa Orbijanom, lojalnost rimske vojske prema Aleksandru jedva da je postojale. Dolazilo je do čestih ustanaka. Čak i u Rimu situacija je bila napeta. U takvoj situaciji stigla je vest 230. godine da su Parćani, upali u rimsku provinciju Mesopotamiju. S obzirom na poteškoće u vojsci a i sopstveno komandno neiskustvo, Aleksandru nije bilo lako da adekvatno reaguje. Tek nakon godinu dana, u proleće 231. godine, Aleksandar Sever je krenuo prema Antiohiji. To je izazvalo nove ustanke, koje je Aleksandar ipak uspeo da suzbije.

Ratovi na Istoku i Severu Carstva

232. godine konačno je započeo Aleksandrov rat protiv Parćana. Nakon iscrpljujućeg pohoda, Mesopotamija je ostala rimska provincija, ali uz ogromnu cenu: Rimljani više nisu imali snage za ofanzivne operacije.

Čim se vratio u Rim, Aleksandar je morao da se posvetio novom problemu: Germani su prešli Rajnu. Aleksandar je brzo pozvao trupe sa Istoka i 234. godine okupio je vojsku na Rajni. No, nezadovoljstvo u vojsci prema Aleksandru Severu je i dalje bilo veoma veliko.

Smrt i naslednik

Marta 235. godine vojska je nedaleko od Majnca proglasila Maksimina Tračanina za cara. U tom času Aleksandar se nalazio nedaleko od jezgra pobune, pa je ubrzo bio ubijen, zajedno sa majkom.

Kraj Dinastije Severa

Sa Aleksandrom Severom zavšava se četrdesetdvogodišnja istorija dinastije Severa (sa kratkim prekidom tokom Makrinove vladavine). S početkom vladavine Maksimina Tračanina počinje epoha vojničkih careva.