Zespół niewrażliwości na androgeny

Zespół oporności androgennej
ilustracja
Klasyfikacje
ICD-10

E34.5

Zespół niewrażliwości na androgeny (zespół Morrisa, ang. androgen insensitivity syndrome, Morris syndrome, dawniej określany jako zespół feminizujących jąder, testicular feminization syndrome) – wrodzone zaburzenie rozwoju płciowego spowodowane różnymi mutacjami w genie kodującym receptor wiążący androgeny[1].

Zespół niewrażliwości na androgeny dzieli się na trzy typy: całkowity zespół niewrażliwości na androgeny(inne języki) (CAIS), częściowy zespół niewrażliwości na androgeny(inne języki) (PAIS) oraz łagodny zespół niewrażliwości na androgeny(inne języki) (MAIS).

Etiologia

W zespole niewrażliwości na androgeny gen SRY na chromosomie Y powoduje wykształcenie jąder, które mogą się zlokalizować w kanale pachwinowym lub pozostać w jamie brzusznej. Jądra syntetyzują męskie hormony płciowe testosteron i dihydrotestosteron, jednak niewrażliwość komórek na te hormony może powodować rozwój warg sromowych i łechtaczki, a prącie i moszna nie powstaną. Jednocześnie produkowany przez jądra hormon antymullerowski (AMH) przyczynia się do tego, że nie powstają jajowody, macica i górna część pochwy[2].

Klasyfikacja

Zespół niewrażliwości na androgeny dzieli się na trzy kategorie w zależnie od fenotypu: zespół całkowitej niewrażliwości na androgeny (CAIS), zespół częściowej niewrażliwości na androgeny (PAIS) oraz zespół łagodnej niewrażliwości na androgeny (MAIS)[3][4][5]. Skala Quigley może być stosowana w połączeniu z tradycyjnymi trzema klasami AIS w celu dostarczenia dodatkowych informacji dotyczących stopnia maskulinizacji narządów płciowych i jest szczególnie przydatna, gdy diagnozą jest PAIS[4][6].

Całkowita niewrażliwość na androgeny (CAIS)

Dotyka ona osoby chromosomalnie męskie (XY), jednak osoby te są fenotypowo kobietami (piersi, wargi sromowe, łechtaczka są dobrze wykształcone; cewka moczowa, owłosienie, sylwetka, rysy twarzy są kobiece, brak jest prącia i moszny), występuje jednak brak miesiączki i to jest najczęstsza przyczyna zgłoszenia się osoby z tym zespołem do lekarza[potrzebny przypis]. Są to osoby trwale niepłodne, jednak dobrze wykształcona identyfikacja z płcią żeńską sprawia, że osoby te zakładają rodziny, prowadząc współżycie[potrzebny przypis]. W przypadku postaci niekompletnej zazwyczaj usuwa się jądra (w razie nieusunięcia istnieje 5-20% ryzyko rozwoju procesu nowotworowego), czasem konieczne jest wytworzenie sztucznej pochwy. Częstość występowania CAIS wśród mężczyzn wynosi 1:62 000, a (P)AIS 1:20 000[potrzebny przypis].

Częściowa niewrażliwość na androgeny (PAIS)

Zespół częściowej niewrażliwości na androgeny rozpoznaje się, gdy stopień niewrażliwości na androgeny u osobnika z kariotypem 46,XY jest na tyle duży, że częściowo zapobiega maskulinizacji narządów płciowych, ale nie jest na tyle duży, by całkowicie zapobiec maskulinizacji narządów płciowych[4][7][8]. Niejednoznaczność narządów płciowych jest często wykrywana podczas badania klinicznego po porodzie i dzięki temu diagnoza może być postawiona w okresie niemowlęcym jako część diagnostyki różnicowej[9][10].

Często występuje niedostateczna maskulinizacja podczas okresu dojrzewania, objawiająca się między innymi poprzez ginekomastię, zmniejszenie owłosienia na ciele czy wysoki głos[11]. Budowa narządów płciowych jest zróżnicowana — od prącia o zmniejszonej wielkości i spodziectwo do nieznacznie powiększonej łechtaczki[4][7]. Prostata jest zazwyczaj mała lub niemożliwa do wyczucia[12][13].

Łagodna niewrażliwość na androgeny (MAIS)

Osoby z łagodnym zespołem niewrażliwości na androgeny (typ 1 w skali Quigleya) rodzą się z męskim fenotypem i z w pełni zmaskulinizowanymi narządami płciowymi; tę kategorię niewrażliwości na androgeny rozpoznaje się, gdy stopień niewrażliwości na androgeny u osobnika z kariotypem 46,XY jest na tyle duży, że pogarsza wirylizację lub spermatogenezę, ale nie jest na tyle duży, by zaburzyć prawidłowy rozwój męskich narządów płciowych[5][7][14][15]. MAIS jest najłagodniejszą i najmniej zbadaną postacią zespołu niewrażliwości na androgeny[7][16].

Przypisy

  1. ↑ McPhaul MJ. Androgen receptor mutations and androgen insensitivity.. „Mol Cell Endocrinol”. 30;198. 1-2, s. 61-7, 2003. DOI: 10.1016/S0303-7207(02)00369-6. PMID: 12573815. 
  2. ↑ Niewrażliwe na androgeny, „niedowiary” [dostęp 2018-03-18]  (pol.).
  3. ↑ Położnictwo i ginekologia, tom 2. Grzegorz H. Bręborowicz (red.). Wydawnictwo Lekarskie PZWL, s. 783-785. ISBN 83-200-3082-X.
  4. ↑ a b c d AngelikiA. Galani AngelikiA. i inni, Androgen insensitivity syndrome: clinical features and molecular defects, „Hormones (Athens, Greece)”, 7 (3), 2008, s. 217–229, DOI: 10.14310/horm.2002.1201, ISSN 1109-3099, PMID: 18694860 [dostęp 2022-08-26] .
  5. ↑ a b D.D. Zuccarello D.D. i inni, Detailed functional studies on androgen receptor mild mutations demonstrate their association with male infertility, „Clinical Endocrinology”, 68 (4), 2008, s. 580–588, DOI: 10.1111/j.1365-2265.2007.03069.x, ISSN 1365-2265, PMID: 17970778 [dostęp 2022-08-26] .
  6. ↑ C.C. Sultan C.C. i inni, Disorders linked to insufficient androgen action in male children, „Human Reproduction Update”, 7 (3), 2001, s. 314–322, DOI: 10.1093/humupd/7.3.314, ISSN 1355-4786, PMID: 11392378 [dostęp 2022-08-26] .
  7. ↑ a b c d Ieuan A.I.A. Hughes Ieuan A.I.A., AsmaA. Deeb AsmaA., Androgen resistance, „Best Practice & Research. Clinical Endocrinology & Metabolism”, 20 (4), 2006, s. 577–598, DOI: 10.1016/j.beem.2006.11.003, ISSN 1521-690X, PMID: 17161333 [dostęp 2022-08-26] .
  8. ↑ Meghan B.M.B. Oakes Meghan B.M.B. i inni, Complete androgen insensitivity syndrome--a review, „Journal of Pediatric and Adolescent Gynecology”, 21 (6), 2008, s. 305–310, DOI: 10.1016/j.jpag.2007.09.006, ISSN 1873-4332, PMID: 19064222 [dostęp 2022-08-26] .
  9. ↑ P.A.P.A. Lee P.A.P.A., T.R.T.R. Brown T.R.T.R., H.A.H.A. LaTorre H.A.H.A., Diagnosis of the partial androgen insensitivity syndrome during infancy, „Journal of the American Medical Association”, 255 (16), 1986, s. 2207–2209, ISSN 0098-7484, PMID: 3959303 [dostęp 2022-08-26] .
  10. ↑ Non-surgical management of Müllerian anomalies, [w:] AydinA. Arici AydinA., EmreE. Seli EmreE., Non-invasive management of gynecologic disorders, London: Informa Healthcare, 2008, s. 193–202, ISBN 978-0-415-41742-6, OCLC 192027310 [dostęp 2022-08-26] .
  11. ↑ D.L.D.L. Shkolny D.L.D.L. i inni, Discordant measures of androgen-binding kinetics in two mutant androgen receptors causing mild or partial androgen insensitivity, respectively, „The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism”, 84 (2), 1999, s. 805–810, DOI: 10.1210/jcem.84.2.5453, ISSN 0021-972X, PMID: 10022458 [dostęp 2022-08-26] .
  12. ↑ A.L.A.L. Boehmer A.L.A.L. i inni, Genotype versus phenotype in families with androgen insensitivity syndrome, „The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism”, 86 (9), 2001, s. 4151–4160, DOI: 10.1210/jcem.86.9.7825, ISSN 0021-972X, PMID: 11549642 [dostęp 2022-08-26] .
  13. ↑ Claude J.C.J. Migeon Claude J.C.J. i inni, Ambiguous genitalia with perineoscrotal hypospadias in 46,XY individuals: long-term medical, surgical, and psychosexual outcome, „Pediatrics”, 110 (3), 2002, e31, DOI: 10.1542/peds.110.3.e31, ISSN 1098-4275, PMID: 12205281 [dostęp 2022-08-26] .
  14. ↑ AlbertoA. Ferlin AlbertoA. i inni, Male infertility and androgen receptor gene mutations: clinical features and identification of seven novel mutations, „Clinical Endocrinology”, 65 (5), 2006, s. 606–610, DOI: 10.1111/j.1365-2265.2006.02635.x, ISSN 0300-0664, PMID: 17054461 [dostęp 2022-08-26] .
  15. ↑ AnnastiinaA. Lund AnnastiinaA. i inni, A novel sequence variation in the transactivation regulating domain of the androgen receptor in two infertile Finnish men, „Fertility and Sterility”, 79 Suppl 3, 2003, s. 1647–1648, DOI: 10.1016/s0015-0282(03)00256-5, ISSN 0015-0282, PMID: 12801573 [dostęp 2022-08-26] .
  16. ↑ Q.Q. Wang Q.Q., F.J.F.J. Ghadessy F.J.F.J., E.L.E.L. Yong E.L.E.L., Analysis of the transactivation domain of the androgen receptor in patients with male infertility, „Clinical Genetics”, 54 (3), 1998, s. 185–192, DOI: 10.1111/j.1399-0004.1998.tb04282.x, ISSN 0009-9163, PMID: 9788719 [dostęp 2022-08-26] .

Linki zewnętrzne

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Encyklopedia internetowa (klasa chorób):