Włodzimierz Demetrykiewicz

Data i miejsce urodzenia

9 września 1859
Złoczów

Data i miejsce śmierci

13 kwietnia 1937
Kraków

Zawód, zajęcie

archeolog

Narodowość

polska

Odznaczenia

Multimedia w Wikimedia Commons

Włodzimierz Józef Demetrykiewicz (ur. 9 września 1859 w Złoczowie, zm. 13 kwietnia 1937 w Krakowie) – archeolog polski, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 1894–1937 dyrektor Muzeum Archeologicznego w Krakowie^[1].

Życiorys

Był synem Józefa (1828–1881), lekarza, i Antoniny z Kuszpecińskich (1832–1899). Miał braci Mieczysława Antoniego (1865–1941^[2]), Stanisława Franciszka (1867–1868^[3]^[4]). Uczęszczał do szkół powszechnych i średniej w Rzeszowie i gimnazjum w Tarnowie. W latach 1878–1884 studiował prawo, a 1884–1887 historię sztuki na UJ. W 1884 obronił doktorat praw na UJ po przedstawieniu pracy Konserwatorstwo dla zabytków archeologicznych. Rzecz ze stanowiska dziejów kultury i nauki porównawczej prawa. Uzupełniał studia z historii sztuki na uniwersytecie w Wiedniu (1890–1891), następnie podjął pracę konserwatora zabytków starożytnych w Urzędzie Konserwatorskim w Krakowie (1891–1912). W 1902 został docentem w Gabinecie Archeologicznym UJ; od 1907 był profesorem tytularnym i prowadził wykłady z archeologii pradziejowej Polski. W 1919 został profesorem nadzwyczajnym i kierownikiem Katedry Prehistorii, w 1921 profesorem zwyczajnym i dyrektorem Zakładu Prehistorii. Od 1921 kierował Muzeum Archeologicznym PAU (do 1928 kierownik, następnie dyrektor).

W 1903 został członkiem korespondentem, w 1930 członkiem czynnym PAU (wcześniej AU); brał udział w pracach Komisji Archeologicznej AU, Komisji Historii Sztuki AU (sekretarz), Komisji Antropologicznej AU (sekretarz), Komisji Antropologii i Prehistorii PAU (przewodniczący). Był członkiem korespondentem Komisji Centralnej w Wiedniu dla Badania i Konserwacji Zabytków (1887), sekretarzem Grona Konserwatorów z Galicji Zachodniej (1890–1895), członkiem korespondentem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (1916), członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Prehistorycznego (1924), członkiem Towarzystwa Antropologicznego w Wiedniu, członkiem Towarzystwa Starożytników w Królewcu, członkiem honorowym Sekcji Archeologicznej Muzeum Królewskiego w Pradze, członkiem honorowym Towarzystwa Opieki nad Polskimi Zabytkami Sztuki i Kultury.

Został pochowany w grobowcu na cmentarzu Rakowickim w Krakowie^[5] (kwatera U-płn-zach), w którym spoczywają także jego matka i brat Mieczysław.

W badaniach naukowych zajmował się archeologią pradziejową Małopolski, ochroną prawną zabytków sztuki, konserwacją zabytków, muzealnictwem i historią architektury Krakowa. Jako pierwszy dokonał gruntownych badań nad okresem lateńskim w Małopolsce; przedstawił próbę syntezy prahistorii Galicji; prowadził badania nad paleolitem polskim oraz tarnobrzeską grupą kultury łużyckiej. Przyczynił się do zachowania gotyckiej budowli kościelnej w Tarnowie; przeprowadził inwentaryzację zabytków prahistorycznych w Polsce, domagał się sprawowania opieki nad zabytkami sztuki wyłącznie przez wyspecjalizowane urzędy konserwatorskie. W latach 1896–1919 redagował „Materiały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne AU w Krakowie”. W gronie jego uczniów byli m.in. Włodzimierz Antoniewicz, Roman Grodecki i Leon Kozłowski.

Niektóre publikacje

Opis kościołów, Wawelu, Sukiennic i innych starożytnych gmachów Krakowa (1891)
Doba przedhistoryczna w Galicji (1894)
Cmentarzyska i osady przedhistoryczne w okolicach Tarnobrzega i Rozwadowa nad Sanem (1897)
Kurhany w Przemyskiem i Drohobyckiem (1897)
Vorgeschichte Galiziens (1898)
Wykopaliska w Jadownikach Mokrych i Gorzowie oraz inne ślady epoki La Tene w Galicji zachodniej (1898)
Korony bronzowe przedhistoryczne znalezione na obszarze ziem dawnej Polski (1900)
Warunki pracy naukowej na polu archeologii przedhistorycznej w Polsce i kwestya ich zasadniczej poprawy (1900)
Przedhistoryczna ceramika z półksiężycowatymi uchami (1901)
Groty wykute w skałach Galicji Wschodniej pod względem archeologicznym (1903)
Figury kamienne tzw. bab w Azji i Europie i stosunek ich do mitologii słowiańskiej (1910)
Najstarszy paleolit na ziemiach polskich oraz inne wykopaliska odkryte w jaskini Okiennik koło wsi Skarzyce w powiecie będzińskim (1914, z Wiktorem Kuźniarem^[6])
Z rozważań nad potrzebami prehistorii w Polsce (1924)

Ordery i odznaczenia

Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)^[7]
Złoty Krzyż Zasługi (11 listopada 1936)^[8]
Krzyż Kawalerski Orderu Franciszka Józefa (Austro-Węgry, 1901)^[9]

Przypisy

↑ Co może łączyć ulicę w Krakowie, Katedrę Prehistorii na Uniwersytecie Jagiellońskim, Muzeum Archeologicznym PAU i kamienne figury tzw. baby? [online], Muzeum Archeologiczne w Krakowie, 9 września 2020 [dostęp 2021-06-22] (pol.).
↑ Księga chrztów 1861–1870. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 71 (poz. 92).
↑ Księga chrztów 1861–1870. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 102 (poz. 80).
↑ Księga zmarłych 1855–1878 Sanok. Sanok: Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 193 (poz. 92).
↑ Jan WiktorJ.W. Tkaczyński Jan WiktorJ.W. (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803–2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 58, ISBN 978-83-233-4527-5 .
↑ fotokopia strony tytułowej
↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 630 „za zasługi na polu naukowem”.
↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 464 „za wybitne zasługi na polu nauki i wychowywania młodzieży w duchu patriotycznym położone w latach 1905–1918”.
↑ Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1918. Wiedeń: 1918, s. 190.

Bibliografia

Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 139. [dostęp 2021-01-12].
B. Janusz. Senior prehistoryków Polski. „Gazeta Lwowska”. Nr 153, s. 3–4, 6 lipca 1930.
Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A–J, Wrocław 1983.
Zgon uczonego polskiego we Lwowie. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 85 z 16 kwietnia 1937.