Taikan Yokoyama

横山大観

Data i miejsce urodzenia

2 listopada 1868
Mito

Data i miejsce śmierci

26 lutego 1958
Tokio

Narodowość

japońska

Dziedzina sztuki

malarstwo

Odznaczenia

Multimedia w Wikimedia Commons

Taikan Yokoyama (jap. 横山大観 Yokoyama Taikan), właśc. Hidemaro Sakai (jap. 酒井秀麿 Sakai Hidemaro)^[1]; ur. 2 listopada 1868 w Mito, zm. 26 lutego 1958 w Tokio^[1] – japoński malarz, uważany za najwybitniejszego przedstawiciela stylu nihonga^[2].

Życiorys

Pochodził z rodziny samurajskiej^[2]^[3]. Po upadku systemu feudalnego jego rodzina zajęła się produkcją sake, a w 1878 roku przeprowadziła się z rodzinnego Mito do Tokio^[2]. Taikan kształcił się wpierw w tokijskiej szkole języka angielskiego^[4].

Taikan studiował malarstwo w stylu zachodnim (yōga) u Bunzaburō Watanabego i malarstwo nihonga u Masa’aki Yukiego, w 1889 roku zdał egzaminy na nowo utworzoną Tokijską Akademię Sztuki (Tōkyō Bijutsu Gakkō)^[2]. W trakcie studiów był uczniem Gahō Hashimoto, zapoznając się z twórczością szkół Kanō i Maruyama oraz malarstwem yamato-e, które połączył później z technikami zapożyczonymi z malarstwa zachodniego^[2]. Innym nauczycielem, który miał znaczący wpływ na Taikana był Kakuzō Okakura. Po studiach, uczył przez rok w szkole sztuk pięknych w Kioto (prekursorce dzisiejszego Uniwersytetu Sztuk Pięknych Miasta Kioto, 京都市立芸術大学, Kyōto Shiritsu Geijutsu Daigaku) i wraz z Shunsō Hishidą studiował dzieła dawnych mistrzów yamato-e w zbiorach w tym mieście^[4].

W 1896 roku otrzymał posadę jokyōju (w przybliżeniu adiunkta) na Tokijskiej Akademii Sztuki, wkrótce jednak zrezygnował z niej na znak protestu przeciwko zwolnieniu jej dyrektora, Kakuzō Okakury^[1]^[2]. W 1898 roku został współzałożycielem powołanej pod auspicjami Okakury Japońskiej Akademii Sztuk Pięknych (Nihon Bijutsu-in)^[1]^[3]^[5]. W 1903 roku odbył podróż do Indii, w latach 1904-1905 do Europy i Ameryki Północnej, a w 1910 roku odwiedził też Chiny, gdzie studiował chińskie pierwowzory tradycyjnego malarstwa japońskiego^[4]. W 1930 roku na dużej wystawie japońskiego malarstwa w Rzymie wystawił wielkoformatowy obraz na parawanach Wiśnie w nocy^[4].

Był rzecznikiem ochrony i działań na rzecz odrodzenia tradycyjnego malarstwa japońskiego^[1]^[3]. Jego sztuka ma charakter eklektyczny, łączący elementy malarstwa japońskiego, chińskiego i zachodniego^[3]. Malował prawie wyłącznie tuszem, niekiedy stosując także kolor^[3]. Na przełomie XIX i XX wieku wspólnie z Shunsō Hishidą stworzył nurt malarstwa bez konturów (mōrō-tai)^[a], w którym tradycyjnie określające kontury i szczegóły form linie zastąpione zostały przez plamy tuszu, w późniejszym czasie jednak odszedł od niego^[2]^[3]. Po śmierci Hishidy w 1911 roku został głównym przedstawicielem malarstwa nihonga w Tokio i przyczynił się do renesansu tradycyjnego malarstwa monochromatycznego tuszowego i malarstwa na parawanach. W latach 30. zwrócił się bardziej ku japońskim tradycjom, tak w formie jak i w tematyce obrazów (np. widoki góry Fuji). W czasie wojny optymizm jego wczesnych dzieł ustąpił miejsca surowej powadze i poczuciu surowego majestatu^[4].

W 1931 roku został mianowany artystą dworu cesarskiego (teishitsu gigei-in)^[3]^[6]. Był członkiem Cesarskiej Akademii Sztuk Pięknych (Teikoku Geijutsu-in)^[3]. W 1937 roku został odznaczony Orderem Kultury^[5]. Mimo wielu zaszczytów, jakie nań spłynęły, pozostał twórcą niezależnym, na którego nie mieli przemożnego wpływu ani mecenasi, ani uczniowie^[4].

Galeria

Uwagi

↑ Mōrō-tai (styl niejasny, zamazany, niewyraźny) – negatywny termin ukuty przez japońskich krytyków tego stylu, którzy uważali te dzieła za „daleko odbiegające od poczucia przejrzystości, które było cechą charakterystyczną japońskiego malarstwa”.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Yokoyama Taikan, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2021-10-06] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Miyako Murase: Sześć wieków malarstwa japońskiego. Od Sesshū do artystów współczesnych. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1996, s. 171–172. ISBN 83-213-3775-9.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Yokoyama Taikan, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-10-06] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Lawrence Smith: Nihonga: traditional Japanese painting 1900-1940. London: British Museum Press in association with the National Museum of Modern Art, 1991, s. 81. ISBN 0-7141-1455-3.
↑ ^a ^b Eve Loh Kazuhara: Yokoyama, Taikan [横山大観 (1868–1958)]. Routledge Encyclopedia of Modernism, 2016-05-09. [dostęp 2021-10-06]. (ang.).
↑ Kenkyusha’s New Japanese-English Dictionary. Tokyo: Kenkyusha Ltd., 1991, s. 1769. ISBN 4-7674-2015-6.