Nguyễn Trãi

To jest biografia osoby noszącej wietnamskie nazwisko Nguyễn.

Nguyễn Trãi

Data urodzenia	1380
Data śmierci	1442
Zawód, zajęcie	uczony, urzędnik, poeta

Nguyễn Trãi, ps. „Ức Trai”^[1] (ur. 1380, zm. 1442) – wietnamski uczony, urzędnik^[2] i poeta^[1].

Syn urzędnika państwowego i uczonego Nguyễna Phi Khanha^[2]. W 1400 roku zdał egzaminy urzędnicze i wstąpił na służbę na dworze dynastii Hồ^[2]. Po zajęciu Wietnamu przez Chińczyków w 1407 roku odmówił współpracy z okupantem, za co został skazany na areszt domowy w Thăng Long, zaś jego ojca zesłano w głąb Chin, gdzie zmarł^[2]. W 1418 roku dołączył do wywołanego przez Lê Lợia antychińskiego powstania, zakończonego po 10 latach wyzwoleniem kraju, w którym brał udział jako doradca i wysokiej rangi dowódca wojskowy^[1][2]. Po zwycięstwie powstańców wycofał się z życia publicznego i powrócił do rodzinnej wioski^[1][2]. W 1442 roku, po nagłej śmierci cesarza Lê Thái Tônga, niedługo po wizycie w jego domu^[1], został w wyniku intrygi politycznej oskarżony o zabójstwo monarchy i stracony wraz z całą rodziną^[1][2]. Po dwudziestu latach został pośmiertnie zrehabilitowany przez cesarza Lê Thánha Tônga^[2].

Jest autorem napisanych w okresie walki z Chinami traktatów wojskowych Quân trung từ mệnh tập i Bình Ngô đại cáo, które przeszły do klasyki literatury wietnamskiej. Zawarte w nich wskazania strategiczne były wykorzystywane m.in. przez wietnamskich komunistów podczas wojny wietnamskiej^[2]. Pisał także poezje, z których zachowało się jedynie sześć wierszy (cztery w języku chińskim i dwa w wietnamskim), zgromadzonych w zbiorze Ức Trai Thi Tập^[1].

Był jednym z pierwszych twórców używających znaków pisma chińskiego do zapisu mówionej formy języka wietnamskiego (chữ nôm)^[2]. Jako zagorzały konfucjanista w swoich pismach kładł wielki nacisk na to, że praworządność i czystość intencji powinny być standardami w administracji państwowej^[2].

Polskie tłumaczenie Bình Ngô đại cáo pt. Orędzie o uśmierzeniu Ngo ukazało się w 1962 roku w antologii Z poezji Wietnamu^[1].

Przypisy