Muhammad Nadżib
Portret Muhammada Nadżiba z 1954 | |||
Data i miejsce urodzenia | 20 lutego 1901 | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce śmierci | 28 sierpnia 1984 | ||
1. Prezydent Arabskiej Republiki Egiptu | |||
Okres | od 13 czerwca 1953 | ||
Przynależność polityczna | Zgromadzenie Wyzwoleńcze | ||
Poprzednik | Fuad II (król Egiptu) | ||
Następca | Gamal Abdel Naser | ||
Premier Egiptu | |||
Okres | od 17 września 1952 | ||
Poprzednik | Ali Mahir Pasza | ||
Następca | Gamal Abdel Naser | ||
Premier Egiptu | |||
Okres | od 8 marca 1954 | ||
Poprzednik | |||
Następca | |||
Odznaczenia | |||
| |||
|
Muhammad Nadżib (Muhammad Nagib; arab. محمد نجيب, ur. 20 lutego 1901 w Chartumie, zm. 28 sierpnia 1984 w Kairze) – pierwszy prezydent Republiki Egiptu sprawujący urząd w okresie od 18 czerwca 1953 do 14 listopada 1954.
Wczesne lata życia
Muhammad Nadżib urodził się w Chartumie, będący wówczas częścią Sudanu Anglo-Egipskiego. Był najstarszym z dziewięciorga dzieci Joussefa Nadżiba i Zohry Ahmed Osman, która pochodziła z Sudanu. Jego ojciec był oficerem egipskiej armii. Pomimo to, nie zachęcał on swoich synów do kariery wojskowej, uważając, że armia egipska pełni rolę służącego czekającego tylko na rozkazy brytyjskich panów[1].
Całe swoje dzieciństwo spędził w Sudanie. Po śmierci ojca w 1916 rodzina przeniosła się do Kairu, gdzie Nadżib ukończył szkołę Gordon College. Dorabiał jako tłumacz i nauczyciel języka angielskiego.
Służba wojskowa
W kwietniu 1917 wstąpił do Akademii Wojskowej w Egipcie, którą ukończył 23 stycznia 1918. Następnie wyjechał do Sudanu, gdzie od 19 lutego rozpoczął służbę w tym samym 17 Batalionie, w którym wcześniej służył jego ojciec. Podczas Rewolucji 1919, Nadżib wraz z grupą młodych egipskich oficerów wyjechał do Kairu i protestował, niosąc egipską flagę.
Następnie ukończył szkołę policyjną i od 28 kwietnia 1923 rozpoczął służbę w Królewskiej Gwardii w Kairze. W tym samym roku zdał maturę i rozpoczął studia językowe, zmieniając później kierunek na studia prawnicze. W trakcie studiów często był karany przez brytyjskich wykładowców za to, że krytykował rządy brytyjskie w Egipcie i Sudanie. To właśnie w tym okresie życia obrał sobie Napoleona Bonaparte jako wzór do naśladowania. Na wzór francuskiego generała sypiał na podłodze. Dorabiał jako tłumacz i nauczyciel języka angielskiego, francuskiego, włoskiego i niemieckiego. W 1924 otrzymał awans na podporucznika.
W 1927 po raz pierwszy się ożenił. W tym samym roku, jako pierwszy oficer egipskiej armii uzyskał tytuł magistra nauk politycznych i magistra prawa cywilnego. W 1931 rozpoczął studia doktoranckie, których nie ukończył. W 1931 chciał odejść z wojska, ale niespodziewany awans na kapitana sprawił, że zmienił decyzję. W 1934 został wysłany do służby w straży granicznej na półwyspie Synaj. Stacjonował w mieście Arisz. Większość jego pracy polegała na ściganiu beduińskich przemytników i pomaganie im w chorobach. W 1936 nadzorował organizację egipskiej armii w Chartumie. W 1938 odmówił udziału we wspólnych ćwiczeniach wojskowych z brytyjskimi żołnierzami.
W 1940 Nadżib otrzymał kolejny awans. Podczas uroczystości odmówił ucałowania ręki króla Faruka I, ograniczając się jedynie do podania królowi ręki. Gdy 4 lutego 1942 Brytyjczycy zmusili siłą króla Faruka do ustępstw, oburzony Nadżib wystosował list protestacyjny: „skoro armia nie została wezwana do obrony Waszej Królewskiej Mości, wstydzę się nosić ten mundur i proszę o pozwolenie na rezygnację.” Król odrzucił tę prośbę i w czerwcu 1944 awansował go na pułkownika. W 1948 został generałem brygady.
W 1948 Nadżib wziął udział w I wojnie izraelsko-arabskiej. Po wojnie Nadżib objął dowództwo Szkoły Oficerskiej w Kairze. Zdawał on sobie sprawę z licznych braków egispkiej armii. Jednocześnie w Egipcie przebywała grupa izraelskich jeńców wojennych, którzy mieli duże trudności w porozumiewaniu się. Z tego powodu w 1950 Nadżib rozpoczął naukę hebrajskiego na Akademii Wojskowej w Kairze i na Uniwersytecie w Aleksandrii.
W 1949 przystąpił do Ruchu Wolnych Oficerów. Była to grupa młodych oficerów, działających w ukryciu, którzy planowali obalić monarchię w Egipcie. 9 grudnia 1950 został awansowany na stopień generała majora[1].
Pucz i prezydentura
23 lipca 1952 Ruch Wolnych Oficerów przeprowadził wojskowy zamach stanu i zmusił króla Faruka I do abdykacji na rzecz swego małoletniego syna Fuada II. Nadżib stał na czele Ruchu Wolnych Oficerów, nadając mu legitymizację w oczach społeczeństwa, polityków i armii. Z tego powodu został mianowany głównodowodzącym egipskiej armii[2].
W dniu 17 września Nadżib został premierem Egiptu i członkiem Królewskiej Rady Regencyjnej, pełniąc jednocześnie obowiązki ministra spraw wewnętrznych. 18 czerwca 1953, prawie jedenaście miesięcy od początku egipskiej rewolucji, Nadżib ogłosił koniec monarchii Egiptu i Sudanu, i utworzenie Republiki Egiptu. Równocześnie Muhammad Nadżib został pierwszym prezydentem Egiptu, zachowując funkcję premiera.
W rządzie prawie na samym początku zaczęło dochodzić do konfliktów pomiędzy Nadżibem a Gamalem Naserem. Spór dotyczył przede wszystkim celów, jakie rewolucyjny rząd powinien realizować. Nadżib popierał demokratyzację życia politycznego w państwie. Uważał, że armia powinna wycofać się z życia politycznego i ograniczyć swoją działalność jedynie do zadań obronnych. Umożliwiłoby to przywrócenie rządów cywilnych w kraju. Naser natomiast uważał, że demokracja i wycofanie armii z życia politycznego umożliwią radykalnym siłom muzułmańskim (np. Bracia Muzułmańscy) zwiększenie swoich wpływów i przejęcie w przyszłości władzy. Wpływy Nadżiba w rządzie bardzo szybko malały, aż postawiono mu ultimatum: mógł przejąć absolutną władzę, albo zrezygnować. 25 lutego 1954 ogłoszono rezygnację Nadżiba z funkcji prezydenta. Po masowych demonstracjach decyzję co prawda anulowano, ale dni Nadżiba były policzone. Stracił bowiem funkcję premiera na rzecz Nasera. W listopadzie 1954 Nadżib zrezygnował z prezydentury[1].
Późniejsze życie
Po rezygnacji został osadzony w areszcie domowym w willi na przedmieściach Kairu. Został uwolniony w 1972 przez prezydenta Anwara Sadata. Zmarł w 1984 i miał wojskowy pogrzeb. W tym samym roku opublikowano jego wspomnienia pod tytułem „Byłem prezydentem Egiptu”.
Przypisy
- p
- d
- e
Wicekrólestwo Egiptu (1878–1914) |
|
---|---|
Sułtanat Egiptu (1914–1922) |
|
Królestwo Egiptu (1922–1953) |
|
Republika Egiptu (1953–1958) |
|
Zjednoczona Republika Arabska (1958–1961) |
|
Arabska Republika Egiptu (od 1961) |
|
- p
- d
- e
|
- kursywą pełniący obowiązki
- ↑ jako przewodniczący Najwyższej Rady Sił Zbrojnych
- PWN: 3945286
- Britannica: biography/Muhammad-Naguib
- Universalis: nagib-neguib
- БРЭ: 2243872
- NE.se: mohammed-naguib
- SNL: Muhammad_Naguib
- Catalana: 0045283
- DSDE: Muhammad_Naguib
- identyfikator w Hrvatska enciklopedija: 42784