Męcina

Zobacz też: inne znaczenia hasła Męcina.

Męcina

wieś
Nowy kościół w Męcinie
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	limanowski
Gmina	Limanowa
Liczba ludności (2013)	3248[2]
Strefa numeracyjna	18
Kod pocztowy	34-654[3]
Tablice rejestracyjne	KLI
SIMC	0438825
Położenie na mapie gminy wiejskiej Limanowa Męcina
Położenie na mapie Polski Męcina
Położenie na mapie województwa małopolskiego Męcina
Położenie na mapie powiatu limanowskiego Męcina
49°40′44″N 20°33′02″E/49,678889 20,550556[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Męcina

Męcina – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie limanowskim, w gminie Limanowa^[4][5].

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Męcina. W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.

Integralne części wsi

Położenie

Męcina leży u podnóży Pasma Łososińskiego i grzbietu Litacza^[6], w środkowym biegu potoku Smolnik (dopływu Dunajca), przy drodze powiatowej nr 1551K Limanowa – Chełmiec^[7][8][9]. Przez miejscowość przebiega linia kolejowa nr 104 Chabówka - Nowy Sącz^[10].

Szlak żółty prowadzi do grzbietu Pasma Łososińskiego (na Jaworz).

Historia

Najstarsze ślady działalności człowieka na tym terenie udokumentowane są pomiędzy Męciną i Pisarzową. Wykopaliska archeologiczne ujawniły tu cmentarzyska urnowe z czasów kultury łużyckiej, która na ziemiach polskiej trwała w okresie 1300–400 r. p.n.e.^[6]

Pierwsze wzmianki o wsi rycerskiej Męcina pochodzą ze świętopietrza z 1326 i dotyczą miejscowej parafii^[7].

 Osobny artykuł: Parafia św. Antoniego Opata w Męcinie.

Pod koniec XVI w. Męcina dzieliła się na Niżną i Wyżną, rządziły tu rody szlacheckie Krzeszów i Marcinkowskich. W połowie XVI w. dziedzic Męciny Sebastian Krzesz popadł w spór z miejscowym proboszczem, który rychło przemienił się w otwarty konflikt^[11]. Zwycięsko z tej batalii wyszedł Krzesz, który ostatecznie wygnał księdza, zagarnął jego majątek, poniszczył księgi parafialne, a na miejsce kazał sprowadzić dwóch kaznodziejów braci polskich. W świątyni zamiast ołtarzy ustawiono zwykły drewniany krzyż^[6]. W okresie reformacji kościół służył miejscowemu zborowi braci polskich.

Dopiero w 1605 r. na miejsce przybył nowy ksiądz katolicki, który swoją posługę musiał rozpocząć od remontu kościoła, w czym pomógł finansowo kolejny dziedzic z rodu Krzeszów – Stanisław, który nawrócił się na katolicyzm^[6].

W XIX w. proboszczem w Męcinie był ksiądz Wincenty Wąsikiewicz, badacz kultury ludowej, autor książek i opracowań ludoznawczych. W tym okresie w Męcinie było kilka dworków szlacheckich i folwarków. W Męcinie Dolnej na dworze zwanym "Białym" (dziś teren naprzeciw szkoły) w XIX w. gospodarowała rodzina Gostkowskich, natomiast blisko Kłodnego był dwór zwany "Bobrówką" (dziś pozostały po nim 2 niewielkie spichlerzyki). W Męcinie Górnej był w XIX w. dwór zwany "Dębiną" (ok. 1 km od kościoła, w górę wsi, po prawej stronie drogi do Pisarzowej), w którym również gospodarzyła inna gałąź rodziny Gostkowskich.

Po wojnie Męcina zasłynęła w całym kraju i poza jego granicami dzięki wytwórni kijów hokejowych Bronisława Smolenia. Bronisław Smoleń był inicjatorem budowy szkoły w Męcinie i wielu innych akcji społecznych. Na ścianie szkoły znajduje się tablica poświęcona jego osobie, odsłonięta 1 września 1997 r^[12].

Zabytki

Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[13].

• Kościół parafialny pw. św. Antoniego, otoczenie, drzewostan.
  Kościół pochodzi z końca XVII wieku, drewniany, budowany na zrąb, z wieżą konstrukcji słupowej. Wewnątrz zachowała się belka tęczowa z barokowym krucyfiksem, chór muzyczny o wykroju i profilach barokowych. Pod ołtarzem znajduje się kamienna krypta grobowa dziedziców Męciny oraz miejscowych proboszczów. W kruchcie wisi obraz św. Jana Kantego oraz figura św. Jana Nepomucena z 1740 r^[6][14].

Inne zabytkowe obiekty na terenie wsi

• Kościół św. Antoniego w Męcinie (nowy). Zbudowany w latach 1984–2006 nowy kościół murowany, pełniący obecnie funkcję kościoła parafialnego.
• Izba pamięci Zdzisława Smolenia – inspektora Okręgu Podhalańsko–Karpackiego Związku Strzeleckiego „Strzelec”, który zebrał dość bogatą kolekcję pamiątek rodzinnych, obejmującą zdjęcia, kolekcję orzełków wojskowych, umundurowanie żołnierskie i uzbrojenie (m.in. szabla rosyjska, zdobyta w bitwie warszawskiej 1920)^[6].
• Dom pracy twórczej Jolanty i Zygmunta Kłosowskich, miejscowych artystów malarzy i rzeźbiarzy^[6].
• Zabytkowa kapliczka z XVII wieku w przysiółku Miczaki, przy której odprawiali nabożeństwa katolicy męcińscy w czasie, gdy miejscowy kościół został zamieniony na zbór ariański^[6].
• Nad Miczakami znajduje się duży kamieniołom piaskowca (niedawno wznowiono prace).
• W dolnej części wsi, przy drodze do Krasnego Potockiego można zobaczyć zrujnowany, dwustuletni młyn. Zachowały się fragmenty starego koła młyńskiego^[6].

W centrum wsi znajduje się również zespół szkół, remiza OSP, kilka sklepów, dworzec PKP.

Urodzeni w Męcinie

Urodzili się Ferdynand Piwowar i Władysław Pociecha, ofiary zbrodni katyńskiej^[15].

Zobacz też

• Męcina Mała
• Męcina Wielka
• Piaskowiec męciński

Przypisy

Bibliografia

• Piotr Skoczek: Parafie Ziemi Limanowskiej. Proszówki: Prowincjonalna Oficyna Wydawnicza, 2009, s. 139-145. ISBN 978-83-88383-43-4.
• Andrzej Matuszczyk: Beskid Wyspowy. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Rewasz, 2008, s. 166-167. ISBN 978-83-89188-78-6.
• Męcina, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 272 .
• Męcina, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 316 .