Jadwiga Zaremska

Jadwiga Zaremska z domu Pruszkowska (ur. 15 lutego 1914 w Częstochowie^[1], zm. 22 marca^[2] 1997 w Warszawie^[3]) – polska jubilerka, złotniczka i malarka. Tworzyła w duecie artystycznym z mężem Jerzym Zaremskim. Są uważani za pionierów polskiej szkoły srebra^[4] – trendu w polskiej biżuterii drugiej połowy XX w., polegającego na tworzeniu jej ze srebra kształtowanego na gorąco^[5].

Życiorys

W latach 1932–1936 Jadwiga Pruszkowska kształciła się w Miejskiej Szkole Sztuk Zdobniczych i Malarstwa w Warszawie^[1][3]. Następnie, w okresie 1936–1939, studiowała na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych^[1], w pracowni malarstwa u stryja Tadeusza Pruszkowskiego^[3]. Ze względu na stan zdrowia studiów tych nie ukończyła^[3]. Między 13.05.1943 a 27.01.1945 była więziona w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau^[6]. W 1945 wyjechała do Opola, gdzie w tym samym roku poznała i poślubiła Jerzego Zaremskiego^[7]. Rok później przyszedł na świat pierwszy syn pary, Tomasz, podobnie jak jego bracia, Marcin (ur. 1951) i Łukasz (ur. 1954), projektant i twórca biżuterii artystycznej^[8].

Od 1946 Zaremscy prowadzili własną pracownię metaloplastyczną (złotniczą)^[7]. Projektowali biżuterię dla Biura Nadzoru Estetyki Produkcji, Instytutu Wzornictwa Przemysłowego, Cepelii^[1][7]. Współpracowali z Desą oraz Związkiem Polskich Artystów Plastyków^[1][7]. W drugiej połowie lat 60. uczyli na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie w okresie 1968–1970 Jadwiga prowadziła zajęcia z metaloplastyki^[1].

Pierwsza indywidualna wystawa twórczości Zaremskich miała miejsce w 1962 w Zachęcie i wzbudziła kontrowersje w warszawskim środowisku artystycznym co do uznania biżuterii artystycznej za gałąź sztuki^[9]. Jednocześnie artyści cieszyli się coraz większym uznaniem w kraju i za granicą^[7].

W 1980 Jadwiga wraz z mężem i synami przystąpiła do grupy Muzeum, skupiającej twórców biżuterii artystycznej związanych z Muzeum Sztuki Złotniczej w Kazimierzu Dolnym^[10]. Po śmierci Jerzego w 1986 zakończyła działalność artystyczną^[3].

Twórczość Zaremskich

Zaremscy należeli do pierwszych twórców, którzy po II wojnie światowej zajęli biżuterią artystyczną^[11]. Ponieważ po 1945 indywidualna obróbka złota została zabroniona^[9], obiekty wykonywali w srebrze^[11]. Początkowo tworzyli masywną srebrną biżuterię utrzymaną w stylistyce ludowej^[11], co wpisywało się w ówczesne założenia programowe sztuki użytkowej^[12]. Były to obiekty symetryczne, zdobione prześwitami i łańcuszkami, nawiązujące do kowalstwa ludowego^[11].

Z czasem artyści zwrócili się ku abstrakcyjnym kompozycjom przestrzennym ze srebra formowanego na gorąco^[11]. Trend ten upowszechnił się w polskiej biżuterii artystycznej II połowy XX w., zyskując miano polskiej szkoły srebra^[5]. Rolę dominującego akcentu w takich obiektach pełniły u Zaremskich prześwit, kolorowe metale, szkło lub emalia, później również kamienie ozdobne^[11]. Oprócz srebra artyści wykonywali również biżuterię w miedzi^[13].

Prace artystów znajdują się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Sztuki Złotniczej w Kazimierzu Dolnym, Muzeum w Gliwicach, Muzeum Biżuterii w Phortzheim oraz Muzeum Szkła i Biżuterii w Jabloncu^[3].

Wystawy

1947 – Salon Sztuki Nike, J.Zaremski – biżuteria artystyczna, Warszawa, wrzesień

• 1948 – Wystawa Przemysłu Artystycznego, Muzeum Narodowe, Warszawa, następnie objazdowa po USA i Kanadzie
• 1948 – Wystawa Ziem Odzyskanych. Wystawa-konkurs Izby Rzemieślniczej w Katowicach, Wrocław
• 1948 – Wystawa polskiej sztuki ludowej i przemysłu artystycznego, Sztokholm
• 1948 – Wystawa polskiej sztuki ludowej i przemysłu artystycznego, Płowdiw
• 1949 – Międzynarodowe Targi Poznańskie, ekspozycja własna, Poznań
• 1949 – Wystawa polskiej sztuki ludowej i przemysłu artystycznego, Paryż
• 1950 – Polska Wystawa Przemysłu Lekkiego, stoisko przemysłu artystycznego, Moskwa
• 1951 – Wystawa Malarstwa, Rzeźby,Grafiki, Architektury Wnętrz i Sztuki Dekoracyjnej. ZPAP Okręgu Warszawskiego, Warszawa, maj/czerwiec
• 1952 – I Ogólnopolska Wystawa Architektóry Wnętrz i Sztuki Dekoracyjnej, Zachęta, Warszawa, maj/lipiec1
• 1956 – Wystawa Złotnictwa organizowana przez Ministerstwo Handlu Wewnętrznego, Warszawa, Katowice, Poznań.
• 1957 – II Ogólnopolska Wystawa Architektury Wnętrz i Sztuki Dekoracyjnej, Zachęta, Warszawa
• 1957 – Wystawa Polskiej Sztuki Użytkowej, IWP, Genewa.
• 1958 – Inowacje Ludowe w Polskim Wzornictwie, IWP, Pekin, Szanghaj, Kanton
• 1958 – Exposition de L'Art Polonais Contemporain, MKiS, Kair, Damaszek, Aleksandria, Bagdad
• 1959 – Inowacje Ludowe w Polskim Wzornictwie (w ramach kongresu AICA), IWP, Warszawa
• 1960 – Kezö-Müwesznok Nemzekoi Kiallitasa, IWP, Budapeszt
• 1960 – Internationales Kunsthandwerk, Landesgewerbeamt, Stutt-gart. Ausstellungssal der Österreichen Stadtsdruckerei Vien, Wiedeń
• 1961 – Inowacje Ludowe w polskim Wzornictwie, IWP, Lipsk
• 1961 – Targi Wzornictwa Przemysłowego, PKiN, Warszawa
• 1962 – I Indywidualna Wystawa, Zachęta, Warszawa
• 1963 – Wystawa Malarstwa, Rzeźby i Grafiki "Oświęcim", Teatr Narodowy, Warszawa
• 1963 – Wystawa Sztuki Użytkowej z cyklu Polskie Dzieło Plastyczne w XV-lecie PRL, Zachęta, Warszawa, styczeń/luty
• 1964 – Archeologia w Plastyce, Muzeum Archeologiczne, Warszawa.
• 1964 – Wystawa Polskiej Sztuki Użytkowej, Bukareszt, Budapeszt, Praga, Belgrad, Sofia
• 1965 – XLIV Salon Sztuki Dekoracyjnej, Paryż
• 1966 – Gobeliny a Biżuteria, Gobeliny, tkaniny i biżuteria artystyczna, Polski Ośrodek Kultury, ZPAP, Praga, czerwiec
• 1966 – Wandgobelin, Stikerein und kunstlerische Bijouterie, Internationalen Ausstellungszentrum, Berlin, październik
• 1966 – Ausstelung Internationales Kunsthandwerk, Landesgewerbeamt Baden-Baden, Stuttgart
• 1967 – Schmuck Tendenzen '67 Schmuckmuseum, Pforzheim, sierpień/wrzesień
• 1967 – Kunsthandwerk aus Polen, Overstolzenhaus, Kolonia, wrzesień/październik
• 1968 – Ogólnopolska Wystawa Biżuterii Artystycznej, Dom Plastyka ZPAP, Warszawa, lipiec
• 1968 – Form und Qualität,Monachium, marzec
• 1968 – Mezinarodni Vystawa Bizuterie, Jablonec
• 1969 – Form und Qualität,Monachium
• 1970 – Internationale Schmuckausstellung, Handwerkmuseum, Monachium
• 1970 – Schmuck Tendenzen '70, Schmuckmuseum, Pforzheim
• 1970 – Wystawa Biżuterii Jadwigii i Jerzego Zaremskich w 25-lecie pracy twórczej, Zachęta, Warszawa, kwiecień
• 1971 – Biżuteria Artystyczna, Dom Artysty Plastyka, Warszawa
• 1971 – Wystawa Indywidualna, klub Dyplomatyczny, Jabłonna k.Warszawy
• 1971 – Internationale Schmuckausstellung auf der Handwerkmusse, Monachium, marzec
• 1971 – Gold + Silber, Schmuck + Gerät, Norymberga
• 1971 – Mezinarodni Vystawa Bizuterie, Jablonec
• 1971 – Polish Artistic Jewellery, Ambasada PRL, Dżakarta
• 1972 – Polish Artistic Jewellery, Ambasada PRL, Singapur
• 1972 – Exempla '72, Polnischer Künstlerischer Schmuck und Medaillen, Monachium
• 1972 – Biżuteria Artystyczna Plastyków Okręgowych Warszawskiego, Zamek Książąt pomorskich, ZPAP, Szczecin, marzec
• 1972 – Internationale Schmuckshau 1972 auf der internationalen Handwerkmusse in München, Monachium, kwiecień
• 1973 – Ausstellung der Goldschmiedekunst, Polski Ośrodek Kultury, ZPAP, Berlin
• 1973 – Silberschmuck aus Polen, Landesgewerbeamt Baden-Baden, Stuttgart, wrzesień/listopad
• 1974 – Biżuteria Artystyczna, Polski Ośrodek Kultury, ZPAP, Praga, Bratysława
• 1974 – Silberschmuck aus Polen, Rathaus, Gaggenau
• 1974 – Ceramika – Szkło – Złotnictwo, Galeria ZPAP, Warszawa
• 1974 – Exhibition of Artistic Goldsmithery, Instytut Polski, Sztokholm
• 1974 – Aukcja na Zamek, Zamek Królewski w Warszawie
• 1974 – Polnische Goldschmiedekunst, Berliner Stadtbibliotek, Berlin
• 1974 – Wystawa Biżuterii, Muzeum Historyczne, Kraków, PP "Jubiler"
• 1974 – Quadriennale des Kunsthandwerk Sozialistischer Länder, Erfurt
• 1974 – Mezinarodni Vystawa Bizuterie, Jablonec
• 1974 – Internationale Schmuckschau '74, Handwerkmesse, Monachium
• 1974 – Ogólnopolska Wystawa Architektury Wnętrz, Zachęta, Warszawa, grudzień
• 1975 – Dary na Narodowy Fundusz Zdrowia, Dom Artysty Plastyka, Warszawa
• 1975 – Internationale Schmuckschau '75, Handwerkmesse, Monachium, marzec
• 1975 – Srebro – Bursztyn, Polski Ośrodek Kulturalny, ZPAP, Praga, Budapeszt, Sofia, Berlin, Lipsk
• 1976 – Internationale Schmuckschau, Handwerkmesse, Monachium
• 1976 – Nie wszystek umrę..., Wystawa aktualnej twórczości warszawskich twórców byłych więźniów hitlerowskich więzień i obozów koncentracyjnych, KMPiK, Warszawa
• 1977 – Małe Formy, Dom Artysty Plastyka, Warszawa, kwiecień
• 1977 – Warszawa w sztuce 1977, Galeria MDM, Warszawa
• 1977 – Polens Künstlerscher Silberschmuck, Instytut Polski, Wiedeń, grudzień
• 1977 – Internationale Schmuckschau, Handwerkmesse, Monachium, kwiecień
• 1978 – Künstler aus Polen, Galerie am Gaben, Wiedeń
• 1979 – Stała ekspozycja W Muzeum Sztuki Złotniczej, Kaimierz Dolny
• 1980 – Schmuck Internationale 1900-1980, Künstlerhaus, Wiedeń
• 1980 – Zeitenössischer Schmuck aus Polen, Hanau, Pfortzheim
• 1981 – Wystawa retrospektywna twórczości artystów złotników, członków Grupy Twórczej "Muzeum", Muzeum Złotnictwa, Kazimierz Dolny; prace po sympozjach: I sympozjum – "Płaszczyzna", wiosna 1980 II sympozjum – "Linia", jesień 1980 III sympozjum –"Punkt", wiosna 1981
• 1986 – Jadwiga i Jerzy Zaremscy – 40 lat pracy twórczej, wystawa indywidualna, BWA, Legnica, marzec Źródło:^[14]

Nagrody i wyróżnienia

• 1948 – srebrny medal na Wystawie Ziem Odzyskanych we Wrocławiu
• 1949 – złoty medal na Międzynarodowych Targach w Poznaniu
• 1952 – wyróżnienie na Ogólnopolskiej Wystawie Architektury Wnętrz i Sztuki Dekoracyjnej w Zachęcie w Warszawie
• 1957 – II nagroda na II Ogólnopolskiej Wystawie Architektury Wnętrz i Sztuki Dekoracyjnej w Zachęcie w Warszawie
• 1963 – wyróżnienie na wystawie Polskie Dzieło Plastyczne w XV-lecie PRL w Zachęcie w Warszawie
• 1968 – srebrny i brązowy medal na Międzynarodowej Wystawie Biżuterii w Jabloncu nad Nysą
• 1971 – srebrny medal oraz Diplome d'Honneur Special na Międzynarodowej Wystawie Biżuterii w Jabloncu nad Nysą
• 1974 – złoty medal na Internationale Schmuckschau w Monachium
• 1980 – wyróżnienie na wystawie Srebro '80 w Legnicy

Źródło:^[3]

Prace w zbiorach muzealnych

Muzeum Narodowe w Warszawie

Muzeum Sztuki Złotniczej w Kazimierzu Dolnym

Muzeum Okręgowe w Gliwicach

Muzeum Biżuterii w Phortzheim

Muzeum Szkła i Biżuterii w Jabloncu

Źródło:^[14]

Przypisy