Ignaz Pleyel

Ten artykuł dotyczy Ignaza Pleyela. Zobacz też: inne znaczenia słowa Pleyel.

Ignaz Pleyel

Data i miejsce urodzenia	18 czerwca 1757 Ruppersthal
Data i miejsce śmierci	14 listopada 1831 Paryż
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	kompozytor
Multimedia w Wikimedia Commons

Ignaz Josef Pleyel (także Ignace Joseph Pleyel) (ur. 18 czerwca 1757 w Ruppersthal w Dolnej Austrii, zm. 14 listopada 1831 w Paryżu) – francuski kompozytor, fabrykant i wydawca pochodzenia austriackiego.

Rodzina

Urodził się jako 24 dziecko miejscowego ubogiego nauczyciela Martina Pleyela i jego żony Anny Teresy z domu Forster. Jego rodzeństwo liczyło 28 osób (29 z nim). Rodzeństwo przyrodnie (po innej matce) liczyło 9 osób. Rodzina Martina Pleyela liczyła 38 dzieci. Ożenił się w 1788 roku z Françoise-Gabrielle Lefebvre, córką miejscowego tkacza dywanów. Z małżeństwa urodziło się czworo dzieci, w tym m.in. Camille.

Lata nauki i podróże

Będąc jeszcze młodym, prawdopodobnie uczył się u Johanna Baptista Vanhala, następnie od 1772 był uczniem m.in. Josepha Haydna w Eisenstadt. Uzyskał poparcie Władysława Erdődy, który mianował go na stanowisko swego kapelmistrza. Podróżując po Europie, zwiedził Włochy (1781–1783). W latach 1783–1795 pracował jako kapelmistrz w Katedrze w Strasburgu. W grudniu 1791 roku przyjął zaproszenie londyńskiego stowarzyszenia Proffesional Concerst Cramera. Po powrocie do Strasburga został zadenuncjowany i aresztowany pod zarzutem sympatii proaustriackich. Zrehabilitowany przez skomponowanie hymnu patriotycznego dla kraju. Uwolniony z więzienia wrócił do Alzacji. Mimo braku perspektyw życiowych i utraconych stanowisk po latach tułaczki udał się do Paryża i stworzył tam swoją oficynę wydawniczą (1796). W 1807 założył fabrykę fortepianów Pleyel pod Paryżem, którą później przejął jego syn Camille. Został pochowany na cmentarzu Père-Lachaise w Paryżu.

Twórczość

Jego twórczość kompozytorska należy stylistycznie do klasycyzmu.

Muzyka instrumentalna

• Symfonie

Skomponował m.in. 41 symfonii i 6 symfonii koncertujących:

• Ben111: na skrzypce, altówkę, wiolonczelę i obój, Es-dur (1786)
• Ben112: na skrzypce i altówkę B-dur (1791)
• Ben113: na dwoje skrzypiec, altówkę, wiolonczelę, flet, obój i fagot, F-dur (1792)
• Ben114: na dwoje skrzypiec (lub skrzypce i fortepian) A-dur (1792)
• Ben115: na flet, obój, róg i fagot (lub skrzypce), F-dur (1805)
• Ben115a: na flet, obój, róg i fagot (w skrzypcach), F-dur (1805)
• Ben116: na fortepian i skrzypce, F-dur (?)

• Koncerty

Jest autorem 9 koncertów, w tym jednego zaginionego:

• Ben101: na wiolonczelę, C-dur (1782-84)
• Ben102: na wiolonczelę, D-dur (1782-84, zagubiony)
• Ben103: na skrzypce, D-dur (1785-87)
• Ben103a: na skrzypce, D-dur (1788)
• Ben104: na wiolonczelę, C-dur (1788-89)
• Ben105: na altówkę lub wiolonczelę, D-dur (1790)
• Ben106: na klarnet lub flet lub wiolonczelę, C-dur (1797)
• Ben107: na fagot B-dur (?)
• Ben108: na wiolonczelę C-dur (?)

• Muzyka kameralna

Skomponował 17 kwintetów i 87 kwartetów, w tym 70 kwartetów smyczkowych:

• Op.1: Ben301 do 306 (1782-83), dedykowany hrabiemu Erdődy i podziwiany przez Wolfganga Amadeusza Mozarta w liście skierowanym do jego ojca Leopolda 24 kwietnia 1784.
• Op.2: Ben307 do 312 (1784), poświęcony Josephowi Haydnowi.
• Op. 3: Ben313 do 318 (1785)
• Op. 4: Ben319 do 324 (1786)
• Op 5: Ben325 do 326 (1786? Prawdopodobnie przed 1782)
• Ben327 do 330 (1786?)
• Ben 331 do 342 (1786), poświęcona Fryderykowi Wilhelmowi II z Prus.
• Ben343 do 345 (1788)
• Ben346 do 351 (1788), poświęcony księciu Walii, przyszły Jerzemu IV Hanowerskiemu, królowi Wielkiej Brytanii .
• Ben352 (1788)
• Ben353 358 (1791), poświęcony Ferdynandowi I, królowi Neapolu i Sycylii.
• Ben359 do 364 (1792)
• Ben365 do 367 (1803), dedykowany Luigiemu Boccheriniemu – włoskiemu kompozytorowi, który jest uważany za jednego z twórców kwartetów smyczkowych (obok Josepha Haydna).
• Ben368 do 370 (1810)

Twórca 48 kompozycji trzyosobowych (trio) i 64 dwuosobowych (duo). Napisał podręcznik szkolny do nauki gry na fortepianie (1797).

Muzyka wokalno-instrumentalna

Stworzył dwie opery: „The Fairy Urgele”, opera dla marionetek w 4 aktach (1776), „Ifigenia w Aulidzie”, opera w 3 aktach (1785). W latach 1796-1797 skomponował Requiem, kompozycje mszalne wykonywane w Dzień Zaduszny lub podczas uroczystości żałobnych. Jest też autorem licznych pieśni.

Bibliografia

• Ignace Joseph Pleyel w bazie AllMusic (ang.)

Linki zewnętrzne

• Ignaz Pleyel – nuty tego kompozytora dostępne w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
• Fortepian w zbiorach polskich – Pleyel
• Encyklopedia Muzyczna PWN – Ignaz Joseph Pleyel
• Muzyka Ignacego Pleyela – YouTube
• Ignaz Pleyel – nuty w bibliotece Polona