Humniska

Humniska

wieś
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	brzozowski
Gmina	Brzozów
Liczba ludności (2021)	4650[2]
Strefa numeracyjna	13
Kod pocztowy	36-206[3]
Tablice rejestracyjne	RBR
SIMC	0345704
Położenie na mapie gminy Brzozów Humniska
Położenie na mapie Polski Humniska
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Humniska
Położenie na mapie powiatu brzozowskiego Humniska
49°40′41″N 22°02′52″E/49,678056 22,047778[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Humniska – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie brzozowskim, w gminie Brzozów^[4][5].

Miejscowość leży nad Stobnicą, przy drodze wojewódzkiej nr 886 oraz drodze wojewódzkiej nr 887 (która rozpoczyna tutaj swój bieg). Od zachodu graniczy z Brzozowem, od południa z Grabownicą Starzeńską. We wsi funkcjonują dwie rzymskokatolickie parafie: pod wezwaniem św. Stanisława Biskupa i Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. W południowo-wschodniej części znajduje się cmentarz^[6].

Części wsi

Historia

Wieś wspomniana na początku XV w. jako własność rycerzy Balów i Humnickich. W 1361 z nadania króla Kazimierza Wielkiego osiedlili się rycerze herbu Gozdawa, od których pochodzą, Humniccy. W 1409 Piotr de Lobetanz wystawił dokument erygujący parafię w Humniskach. Parafia powstała w 1409, dzięki Benkowi Merbocie z Żabokruk, staroście przemyskiemu, sanockiemu i halickiemu. Dużą rolę odegrali w tej miejscowości Humniccy, którzy nazwisko przyjęli od nazwy rodowej wsi Humniska - rodzina szlachecka herbu Gozdawa (wywodząca swój ród od Jerzego Matiaszowicza z rodu Balów) Gozdawita, pan na Humniskach, Birczy i Boiskach, protoplasta rodu Humnickich i Bireckich. W 1447, kupił Lipę koło Birczy.

W 1615 odbyło się w Humniskach wesele Zygmunta Kazanowskiego (marszałka królewskiego Stefana Batorego, starosty krośnieńskiego), który poślubił Elżbietę Humnicką i miał z nią kilkoro dzieci: Helenę, Katarzynę, Aleksandra, Stanisława (?–1648), Adama (1599–1649).

W połowie XIX wieku właścicielką posiadłości tabularnej w Humniskach była Lucyna Cybulska^[7].

We wsi znajduje się zabytkowy kościół parafialny pw. św. Stanisława Biskupa wzniesiony w XV wieku, wielokrotnie remontowany^[8]. Przebudowany w latach 1898-1900 (m.in. przedłużenie nawy, dobudowa kaplicy pn. i krucht, przebudowa dachów z częściowym zachowaniem pierwotnej storczykowej więźby). Jest przykładem jednego z najstarszych zachowanych drewnianych kościołów w Polsce, reprezentując wyjątkowo rzadki przykład rozplanowania – korpus nawowy o szerokości równej prezbiterium, z zachowanymi reliktami płytkich aneksów transeptowych.

W 1990 po 15 dniach od erygowania przez ks. abp. Ignacego Tokarczuka nowej parafii pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny^[8], mieszkańcy Humnisk rozpoczęli budowę nowego kościoła na małej stronie. Kamień węgielny pod budowę nowej świątyni poświęcił ks. bp. Edward Białogłowski 11 listopada 1990, a 8 września 1996 kościół został pobłogosławiony przez ks. abp. Józefa Michalika. Ofiarodawcami ziemi byli Bieńczakowie.

W Humniskach urodził się (31 maja 1887) rzeźbiarz ludowy regionu brzozowskiego - Antoni Lasek. Pasji tworzenia całkowicie poświęcili się jego dwaj bracia: Józef i Franciszek. Pierwszy z nich zajmował się sztuką sakralną. Jego prace zdobią kościoły w Jabłonce, Humniskach, Pakoszówce i Grabownicy Starzeńskiej.

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Humniska. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Od 1903 we wsi działa ochotnicza straż pożarna^[9], 10 grudnia 2013 roku została włączona do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego. Jednostka posiada trzy samochody pożarnicze.

Osoby związane z miejscowością

• Michał Humnicki z Humnisk h. Gozdawa (ok. 1680 – ok. 1730), ożeniony z Barbarą Trzcińską (ok. 1660 – ok. 1710), lustrator Krosna.
• Leopold Suchodolski h. Janina (1845–1921), powstaniec styczniowy, zesłaniec na Sybir i sekretarz gminy w Humniskach.
• Józef Lasek (1876–1946), rzeźbiarz, brat Antoniego (1887-1978) i Franciszka
• Wincenty Kwiatkowski (1905-1940), oficer Wojska Polskiego II RP, ofiara zbrodni katyńskiej
• Adam Konieczko (1919–2006), polski malarz, absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie
• Kazimierz Bogaczewicz (1886–1940), podpułkownik piechoty Wojska Polskiego, pomysłodawca utworzenia klubu sportowego BKS Jagiellonia Białystok, ofiara zbrodni katyńskiej
• Norbert Huber (ur. 1998), siatkarz
• ks. kan. Stanisław Kułak (1905–1986), duchowny rzymskokatolicki represjonowany i więziony przez władze komunistyczne

Złoża naturalne

W miejscowości znajdują się złoża ropy naftowej. W wyniku intensywnej eksploatacji złóż przez ostatnie stulecie zasoby ropy naftowej są już na wyczerpaniu. W przeszłości, w czasach powstawania kopalni w Humniskach w północno-wschodniej części miejscowości znajdowały się małe jeziora utworzone z ropy, które zanikły w późniejszych latach w wyniku intensywnego wydobycia ropy naftowej.

Zabytki

Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa:^[10]

• drewniany kościół parafialny św. Stanisława Biskupa z XV w., przebudowany w XIX w., nr rej.: A-42 z 5.07.1984 r.
• plebania (nr 456) z 1907, nr rej.: A-240 z 14.06.1991 r.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Humniska (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 219 .