Hamulec wylotowy

Hamulec wylotowy (także: osłabiacz odrzutu) – urządzenie wylotowe zmniejszające odrzut broni palnej.

Działanie hamulca wylotowego polega na wytworzeniu siły o przeciwnym zwrocie niż siła wywołująca odrzut. Wykorzystuje się do tego efekty dynamiczne wypływu gazów prochowych (ciśnienie dynamiczne lub ciąg gazów prochowych).

Wyróżniamy:

• Hamulce akcyjne – wykorzystujące siłę ciśnienia dynamicznego wypływających z lufy gazów prochowych. Wypływający strumień gazów (mający kształt stożka) uderza w umieszczone w niewielkiej odległości od wylotu lufy ścianki i zostaje częściowo wyhamowany. Hamowanie strumienia gazów powoduje obniżenie ich energii kinetycznej i jednoczesny miejscowy wzrost ciśnienia (tzw. dynamicznego). Składowa tego ciśnienia równoległa do osi lufy powoduje zmniejszenie odrzutu.
• Hamulce reakcyjne – wykorzystujące siłę ciągu gazów prochowych wydobywających się przez skierowane do tyłu otwory w ściankach hamulca wylotowego.
• Hamulce akcyjno-reakcyjne – wykorzystujące zarówno siłę ciśnienia dynamicznego, jak i siłę ciągu wypływających gazów.

• 
  Hamulec wylotowy akcyjny
• 
  Hamulec wylotowy reakcyjny
• 
  Hamulec wylotowy
  akcyjno-reakcyjny

Skuteczność hamulca wylotowego ocenia się porównując prędkość lub energię odrzutu swobodnego broni z i bez hamulca wylotowego. Miarą skuteczności jest tzw. współczynnik efektywności hamulca:

${\displaystyle \eta _{e}={\frac {E_{0}-E_{h}}{E_{0}}}={\frac {V_{0}^{2}-V_{h}^{2}}{V_{0}^{2}}},}$

gdzie:

${\displaystyle E_{0}}$ i ${\displaystyle V_{0}}$ – energia kinetyczna i prędkość odrzutu swobodnego broni bez hamulca wylotowego,

${\displaystyle E_{h}}$ i ${\displaystyle V_{h}}$ – energia kinetyczna i prędkość odrzutu swobodnego broni z hamulcem wylotowym.

Hamulce wylotowe mogą zmniejszyć odrzut nawet o 60%, ale mają też wady. Mają duże rozmiary, a skierowane na bok lub do tyłu strumienie gazów stanowią zagrożenie dla osób znajdujących się obok wylotu lufy.

Stosuje się też wielofunkcyjne urządzenia wylotowe, łączące zwykle funkcje osłabiacza odrzutu i osłabiacza podrzutu broni.

Przeciwieństwem hamulca wylotowego jest odrzutnik, służący do zwiększenia energii odrzutu.

Bibliografia

• Stanisław Torecki: 1000 słów o broni i balistyce. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982, s. 88. ISBN 83-11-06699-X.
• Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak: Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku). Warszawa: Wydawnictwo WiS, 1994, s. 82. ISBN 83-86028-01-7.