Fartein Valen
 | |||
| Imię i nazwisko | Olav Fartein Valen | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 25 sierpnia 1887 | ||
| Pochodzenie | norweskie | ||
| Data i miejsce śmierci | 14 grudnia 1952 | ||
| Gatunki | |||
| Zawód | kompozytor | ||
| |||
Olav Fartein Valen (ur. 25 sierpnia 1887 w Stavanger, zm. 14 grudnia 1952 w Haugesund[1][2]) – norweski kompozytor.
Życiorys
Dzieciństwo spędził na Madagaskarze, gdzie jego ojciec był luterańskim misjonarzem[1][2]. W wieku 6 lat wrócił z rodzicami do Stavanger, gdzie pobierał lekcje gry na fortepianie u Jeannette Mohr[2]. Samodzielnie uczył się teorii[2]. W 1906 roku rozpoczął studia filologiczne na uniwersytecie w Oslo, zdecydował się jednak poświęcić muzyce i przeniósł się do konserwatorium w Oslo, gdzie był uczniem Catharinusa Ellinga[2]. Po ukończeniu studiów w 1909 roku wyjechał do Berlina, gdzie kształcił się w Musikhochschule u Maxa Brucha (kompozycja) i Karla Leopolda Wolffa (teoria i kompozycja)[1][2]. W tym okresie działał też jako akompaniator i nauczyciel[1]. Po powrocie do Norwegii mieszkał w latach 1916–1924 na rodzinnej farmie w Valevåg[2]. Od 1927 do 1936 roku zatrudniony był w dziale muzycznym biblioteki uniwersyteckiej w Oslo[1][2]. W 1935 roku przyznano mu dożywotnią pensję państwową[1][2]. Jego uczniami byli Klaus Egge i Harald Lie[1].
Twórczość
W młodości nawiązywał do stylistyki późnoromantycznej[1], zwłaszcza do twórczości Brahmsa[2]. Z czasem wypracował własną technikę kompozytorską zwaną kontrapunktem dysonansowym[1], po raz pierwszy wykorzystaną w Trio fortepianowym z 1924 roku[1][2]. Zastosował w niej tematy oparte na seriach, w przeciwieństwie jednak do dodekafonii Arnolda Schönberga serie Valena zawierają różną liczbę dźwięków, występują powtórzenia wybranych wysokości lub ich grup przed powtórzeniem całego szeregu skali chromatycznej, łączone są serie o różnych długościach, słyszalne są też następstwa dźwięków typowe dla systemu dur-moll[1]. Zachowywana jest też rytmika szeregów[1][2].
Wybrane kompozycje
(na podstawie materiałów źródłowych[1])
Utwory orkiestrowe
- 5 symfonii (I 1937–1939, II 1941–1944, III 1944–1946, IV 1944–1946, V 1951–1952 niedokończona)
- Pastorale (1929–1930)
- Sonetto di Michelangelo (1932)
- Nenia (1932)
- Cantico di ringraziamento (1932–1933)
- An die Hoffnung (1933)
- Epithalamion (1933)
- La cimetière marin (1933–1934)
- La isla de las calmas (1934)
- Ode til Ensomheten (1939)
- Koncert skrzypcowy (1940)
- Koncert na fortepian i orkiestrę kameralną (1949–1951)
Utwory kameralne
- Sonata skrzypcowa (1916)
- Trio fortepianowe (1917–1924)
- 2 kwartety smyczkowe (I 1928–1929, II 1930–1931)
- Serenata na kwintet dęty (1946–1947)
Utwory fortepianowe
- Legenda (1907)
- 2 sonaty (1912, 1940–1941)
- 4 utwory (1934–1935)
- Wariacje (1935–1936)
- Gavotte and Musette (1936)
- Preludium i fuga (1937)
- 2 preludia (1937)
- Intermezzo (1939–1940)
Utwory organowe
- Preludium i fuga (1939)
- Pastorale (1939)
Utwory wokalno-instrumentalne
- Ave Maria na sopran i orkiestrę (1917–1921)
- Mignon na sopran i orkiestrę (1920–1927)
- Dearest Thou Now, O Soul na sopran i orkiestrę (1920–1928)
- 3 Gedichte von Goethe na sopran i orkiestrę (1925–1927)
- 2 chinesische gedichte na sopran i orkiestrę (1925–1927)
- La noche oscura del alma na sopran i orkiestrę (1939)
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 11. Część biograficzna t–v. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2009, s. 204. ISBN 978-83-224-0905-3.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 6 Stre–Zyli. New York: Schirmer Books, 2001, s. 3729–3730. ISBN 0-02-865571-0.
Linki zewnętrzne
- Fartein Valen – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
Kontrola autorytatywna (osoba):
