Daina Taimiņa

Daina Taimiņa

Data urodzenia	19 sierpnia 1954
Zawód, zajęcie	matematyczka
Narodowość	łotewska
Multimedia w Wikimedia Commons

Daina Taimiņa (ur. 19 sierpnia 1954^[1]) – łotewska matematyczka, najbardziej znana z ilustrowania koncepcji powierzchni hiperbolicznych przy pomocy form szydełkowanych. Emerytowana adjunct associate professor matematyki Uniwersytetu Cornella.

W 1990 r. uzyskała stopień kandydatki nauk (odpowiednik doktoratu) w Instytucie Matematyki Akademii Nauk Białoruskiej SRR; dwa lata później na Uniwersytecie Łotwy uzyskała stopień doktor nauk w dziedzinie matematyki. W latach 1977–2000 uczyła na Wydziale Fizyki i Matematyki Uniwersytetu Łotwy, w latach 1997–2013 pracowała na Uniwersytecie Cornella^[2].

Koncepcja

W 1997 r. Taimiņa uczestniczyła w warsztacie Davida W. Hendersona nt. geometrii hiperbolicznej, gdzie Henderson przy użyciu papierowych modeli pokazywał pewne przybliżenia powierzchni hiperbolicznych zanurzonych w przestrzeni trójwymiarowej. Taimiņa zwróciła uwagę na nietrwałość podobnych papierowych modeli i wpadła na pomysł przedstawiania powierzchni hiperbolicznych za pomocą wyszydełkowanych fragmentów takich płaszczyzn^[3]. Powierzchni hiperbolicznej (jak udowodnił już David Hilbert) nie można wygenerować wzorem, co skrajnie utrudnia wizualizowanie jej za pomocą animacji komputerowych. Z tego powodu dopiero modele Taimiņy pozwoliły zaprezentować zjawiska hiperboliczne, jak oddalające się od siebie proste równoległe lub horocykle (typ krzywej pozbawiony euklidesowego odpowiednika) w sposób dostępny ludzkiej wyobraźni przestrzennej. Największa stworzona przez nią konstrukcja ma powierzchnię 3,2 metra kwadratowego, waży 4,5 kilograma i została wykonana z 5,5 kilometra różowej włóczki^[4].

W 2009 r. opublikowała książkę pt. Crocheting Adventures with Hyperbolic Planes (Szydełkowe przygody z powierzchniami hiperbolicznymi), która, uzyskawszy początkowo miano „najdziwniejszego tytułu roku”^[5], otrzymała później także wyróżnienie w postaci Nagrody Książkowej Eulera (Euler Book Prize)^[6], przyznawanej autorom „wyjątkowo dobrze napisanych książek wpływających na pozytywny odbiór matematyki u szerszej publiczności”. Oprócz warstwy teoretycznej, tłumaczącej matematyczną teorię stojącą za pomysłem, książka zawiera również opisy konkretnych wzorów szydełkowych.

Szydełkowane powierzchnie hiperboliczne autorstwa Taimiņy trafiły także do galerii sztuki. W 2005 r. pojawiły się na wystawie „Not the knitting you know” w galerii sztuki „Eleven Eleven” w Waszyngtonie^[7], w 2014 r. wystawiane były w Centrum Sztuki Współczesnej „Kim?” w Rydze^[8], a także na wielu innych wystawach w Stanach Zjednoczonych, Niemczech, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Belgii i na Łotwie^[9]. Udział Taimiņy zapowiadano na biennale RIBOCA2 (Riga International Biennial of Contemporary Art) w 2020 r.^[10], jednak ze względu na ograniczenia związane z trwającą pandemią COVID-19 forma biennale musiała zostać zmieniona^[11].

Przypisy