Brzeżawa
 | Ten artykuł od 2012-09 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu. |
| wieś | |||
 Zabytkowa cerkiew w Brzeżawie | |||
| Państwo |
| ||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | przemyski | ||
| Gmina | Bircza | ||
| Liczba ludności (2011) | |||
| Strefa numeracyjna | 16 | ||
| Kod pocztowy | 37-751[4] | ||
| Tablice rejestracyjne | RPR | ||
| SIMC | 0599066[5] | ||
Położenie na mapie gminy Bircza  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |||
Położenie na mapie powiatu przemyskiego  | |||
 49°40′52″N 22°21′11″E/49,681111 22,353056[1] | |||
| |||
 | Zobacz w Wikiźródłach tekst Polska Księga Adresowa z 1929 roku |
Brzeżawa – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie przemyskim, w gminie Bircza[6][5]. Leży na Pogórzu Przemyskim.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.
Części wsi
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0599072 | Wola | część wsi |
| 0599089 | Zagóra | część wsi |
Historia
Wieś powstała na początku XV wieku. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1464 roku, kiedy to Brzeżawa należała do majątku birczańskiego, nosząc nazwę Twardego Wolya. Wieś prawa wołoskiego, położona była na początku XVI wieku w ziemi sanockiej województwa ruskiego[7].
Spis z 1510 roku wykazał podatki płacone z: 10 łanów, młyna, karczmy, popa i 200 owiec.
25 stycznia 1648 roku Stanisław Humnicki, wojski sanocki, sprzedał za 300 zł popom: Ihnatowi i Iwanowi Maniawskim (braciom), popostwo we wsi Bryżawa.
W XIX wieku wieś była własnością Ludwika Dobrzyńskiego i Kazimierza Gazdowicza. Istniał tu również zaścianek szlachecki. Kornel Lewicki z Brzeżawy, zarejestrował 17 kwietnia 1862 roku w wiedeńskim urzędzie patentowym na trzy lata patent dotyczący wynalezienia produktu kosmetycznego, zwanego: Schönheits-Thauwasser za pewne opartego o wodę z ropą naftową, która wypływała ze źródeł znajdujących się w okolicy wsi[8]. W II połowie XIX wieku Dobrzyńscy sprzedali wieś z dworem Żydowi Ozjaszowi Wernerowi. W 1892 roku Ozjasz Werner będąc właścicielem także okolicznych lasów sprzeciwiał się budowie publicznej drogi do Ulucza aby nie dopuścić by chłopi brzeżawscy zaopatrywali się w tańszy opał i ściółkę w lasach uluckich[9]. Pomimo ingerencji władz galicyjskich droga do 1895 roku nie powstała a jedyną drogą dojazdową do wsi był trakt ze wsi Lipa[10]. W okresie międzywojennym właścicielami dworu, obszarów ziemskich i lasów była żydowska rodzina Izaaka i Natana Steinów[11].
W II Rzeczypospolitej wieś była położona powiecie dobromilskim województwa lwowskiego. W 1945 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 24 Polaków i 1 Ukraińca, sołtysa[12].
Demografia
- 1785 – 375 grekokatolików, 44 łacinników i 10 żydów
- 1840 – 513 grekokatolików (brak informacji o innych wyznaniach)
- 1859 – 694 grekokatolików
- 1879 – 867 grekokatolików
- 1899 – 1084 grekokatolików
- 1926 – 1190 grekokatolików
- 1929 – 1265 mieszkańców
- 1938 – 1212 grekokatolików, 97 łacinników, 21 żydów, 61 zielonoświątkowców
Religia
Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi Kościół rzymskokatolicki oraz Kościół Zielonoświątkowy.
Zabytki
- Cerkiew greckokatolicka pw. Michała Archanioła – wzniesiona w 1843 r., obecnie kościół rzymskokatolicki pw. Św. Michała Archanioła. Ściany wewnątrz zdobione figuralno-ornamentalną polichromią ścienną z końca XIX wieku.
Osobny artykuł: Cerkiew św. Michała Archanioła w Brzeżawie.
Znane osoby związane z wsią
- Ludwika Dobrzyńska-Rybicka – profesor Uniwersytetu Poznańskiego
- Julian Gbur – biskup greckokatolicki diecezji stryjskiej
- Michał Hydzik – były naczelny prezbiter Kościoła Zielonoświątkowego w Polsce
- Omelan Mazuryk – malarz
- Mykoła Mazuryk – rzeźbiarz
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 11541
- ↑ Wieś Brzeżawa w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-02-22] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-02-22].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 98 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Grzegorz Jawor, Osady prawa wołoskiego i ich mieszkańcy na Rusi Czerwonej w późnym średniowieczu, Lublin 2000, s. 212, 223.
- ↑ Vereinigte Laibacher Zeitung, 7 sierpnia 1862, str. 5. anno.onb.ac.at. [dostęp 2019-01-24].
- ↑ Kuryer Lwowski, 7 października 1892, str.4. anno.onb.ac.at. [dostęp 2019-01-24].
- ↑ Kuryer Lwowski, 24 stycznia 1895, str.2. anno.onb.ac.at. [dostęp 2019-01-24].
- ↑ „Gdy mieszkańcy wsi dowiedzieli się, że uratowali Żydów, obrzucali kamieniami dach ich domu” – historia rodziny Setlików. sprawiedliwi.org.pl. [dostęp 2019-01-24].
- ↑ SzczepanS. Siekierka SzczepanS., HenrykH. Komański HenrykH., KrzysztofK. Bulzacki KrzysztofK., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 126, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897 .
- p
- d
- e
Gmina Bircza
- Siedziba gminy: Bircza
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie |
|
| Osada |
|
| Osada leśna | |
| Części wsi |
|
| Przysiółki wsi |
|
| Nieistniejąca wieś |
|
