Cyclotosaurus

Cyclotosaurus Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Midden- tot Laat-Trias
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Chordata (Chordadieren) Klasse: Amfibia (Amfibieën) Orde: Temnospondyli Onderorde: Stereospondyli Familie: Mastodonsauridae
Geslacht
Cyclotosaurus Fraas, 1889
Typesoort
Cyclotosaurus robustus
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Portaal    Biologie Herpetologie

Cyclotosaurus^[1][2][3][4] is een geslacht van uitgestorven temnospondyli binnen de familie Mastodonsauridae. Het was van grote omvang voor een amfibie en bereikte een lengte van 3-4,3 meter met een langwerpige schedel van zeventig centimeter. De naam betekent 'hagedis met ronde oren' in het Oudgrieks, afgeleid van ronde openingen of fenestrae in de wangen, waarvan wordt gedacht dat ze structuren van het middenoor bevatten. Men denkt dat Cyclotosaurus semi-aquatische carnivoren zijn geweest, hoewel voedingsstrategieën waarschijnlijk verschilden tussen soorten.

Geschiedenis

De Duitse natuuronderzoeker Eberhard Fraas stelde het geslacht Cyclotosaurus vast in 1889, met Capitosaurus robustus^[5][6] (ook Mastodonsaurus robustus) als de typesoort. Verschillende soorten zijn bekend, voornamelijk uit Duitsland en Polen in Midden-Europa, evenals Oost-Groenland en Thailand. De verwantschap tussen de soorten is onduidelijk. Labyrinthodon pachygnathus^[7], Owen, 1842 en L. leptognathus, Owen, 1842 en werden overgedragen aan Cyclotosaurus als C. pachygnathus en C. leptognathus^[8], door Paton (1974). Damiani (2001) heeft de twee soorten echter toegewezen aan Mastodonsauroidea onbepaald en Stereospondyli onbepaald.

Paleontologie

Het geslacht is bekend van het Ladinien in het Midden-Trias tot het Norien in het Boven-Trias en vertegenwoordigt de laatste van de Mastodonsauridae. De oudste, twijfelachtige soort is Cyclotosaurus papilio^[9][10], bekend van een gedeeltelijke herstelde schedel van de bovenste Muschelkalk-bedden uit het Ladinien (Midden-Trias) uit Baden-Württemberg in Duitsland. Cyclotosaurus robustus is bekend van de Carnien (Boven-Triassische) Schilfzandsteen-formatie in Stuttgart-Feuerbach in Duitsland, terwijl C. ebrachensis^[11] is beschreven vanuit de Blasenzandsteen-formatie in Ebrach. Cyclotosaurus intermedius is beschreven uit lacustriene afzettingen die dateren uit het Boven-Carnien in Krasiejów in het zuiden van Polen. Het is zo genoemd omdat het functies heeft tussen de meer oude C. robustus en meer recente C. mordax. Belangrijk is dat postcraniaal materiaal van deze soort is teruggevonden, wat ongebruikelijk is voor dit geslacht. Cyclotosaurus hemprichi^[12][13] is bekend uit het Norien (Boven-Triassische) knollenmergel van Halberstadt en Cyclotosaurus posthumus^[14][15] uit de Stubensandstein (Norien) in Pfaffenhofen. Een gedeeltelijke schedel die erg lijkt op C. posthumus, is teruggevonden in de Norien (Boven-Triassische) Huai Hin Lat-formatie bij de Chulabhorn-dam in Noordoost-Thailand. In 2016 werd een nieuwe soort C. buechneri^[16][17], beschreven uit het Laat-Trias (Midden-Carnien) van de Stuttgart-formatie van Bielefeld, het meest noordelijke record in Duitsland. In 2017 werd Cyclotosaurus naraserluki^[18], een nieuwe endemische soort uit de Flemingfjord Fm., Oost-Groenland, beschreven als de soort die het dichtst in de buurt komt van C. mordax, ook de meest westelijk en meest noordelijk bekende soort van Cyclotosaurus.

Fylogenie

De fylogenie van Capitosauroidea volgens Witzmann et al. (2016):

De fylogenie van het geslacht Cyclotosaurus volgens Witzmann et al. (2016).

Zie ook alternatieve fylogenieën uit 2017 met de beschrijving van C. naraserluki.