Altaarstuk van San Zaccaria

Altaarstuk van San Zaccaria
Kunstenaar	Giovanni Bellini
Jaar	1505
Techniek	Olieverfschilderij
Afmetingen	500 × 235 cm
Museum	San Zaccaria
Locatie	Venetië
Portaal    Kunst & Cultuur

Het altaarstuk van San Zaccaria (Italiaans: Pala di San Zaccaria) is een schilderij van Giovanni Bellini uit 1505. Het geldt als een van de hoogtepunten in zijn oeuvre. Het bevindt zich nog altijd op zijn oorspronkelijke plaats in de San Zaccaria in Venetië.

Geschiedenis

De San Zaccaria is een kerk in het centrum van Venetië uit de negende eeuw. Aan het eind van de vijftiende eeuw werd de kerk in de stijl van de Renaissance herbouwd. Bellini's altaarstuk stamt uit die periode. Het heeft zijn originele omlijsting behouden, die de schilder perfect laat aansluiten bij de in perspectief weergegeven ruimte. Ook de belichting van links komt overeen met de werkelijke situatie in de kerk. Het bovenste deel van het schilderij is verloren gegaan toen Napoleon het werk liet overbrengen naar het Louvre.^[1]

Dit altaarstuk, dat stamt uit de laatste periode van Bellini's loopbaan, laat de invloed zien die Giorgione, zijn voormalige leerling, in die tijd op hem uitoefende, vooral in het tonale kleurgebruik. De inspiratie voor het woeste landschap dat door openingen in de ruimte te zien is, deed Bellini op bij Alvise Vivarini.

Voorstelling

Net als het altaarstuk van San Giobbe, waarmee het enige gelijkenis vertoont, is het werk in de San Zaccaria een voorbeeld van een sacra conversazione: een voorstelling waarbij een Madonna met kind met een aantal heiligen uit verschillende tijdsperiodes is samengebracht. Van links naar rechts zijn hier te zien: Petrus, Catharina van Alexandrië, Lucia van Syracuse en Hiëronymus van Stridon. Deze figuren zijn tamelijk formeel en sterk symmetrisch gepositioneerd.^[2] Van een echt gesprek lijkt overigens geen sprake te zijn; de heiligen maken een contemplatieve, in zich zelf gekeerde indruk. Aan de voet van de troon van de Madonna is een musicerende engel geschilderd, die de lira da braccio bespeelt, een voorloper van de viool. Naast de engel is een klein briefje te zien, waarop Bellini het schilderij gesigneerd en gedateerd heeft (IOANNE BELLINVS MCCCCCV).

De figuren zijn geschilderd in een kapel met een apsis met een gouden mozaïek, waarvoor Bellini zich ongetwijfeld liet inspireren door de Basiliek van San Marco met zijn prachtige mozaïeken. Het ei dat boven Maria is te zien, is een symbool van de schepping, dat ook op de Brera Madonna van Piero della Francesca voorkomt. De lamp eronder lijkt sterk op een exemplaar op het Altaarstuk van San Zeno van Mantegna. Het gezicht op de troon van Maria zou een voorstelling van koning David kunnen zijn, maar ook van God de Vader of koning Salomo.

Afbeeldingen

• 
  detail
• 
  detail
• 
  Altaarstuk van San Giobbe - ca. 1487
• 
  Brera Madonna - Piero della Francesca
• 
  Altaarstuk van San Zeno - Mantegna

Externe links

• (en) smARThistory: Giovanni Bellini, San Zaccaria Altarpiece. Gearchiveerd op 11 oktober 2014. Geraadpleegd op 28-08-2021.
• (en) Italian Renaissance: Bellini’s San Zaccaria Altarpiece. Gearchiveerd op 24 februari 2021. Geraadpleegd op 28-08-2021.
• (en) Informatie over het altaarstuk op de Web Gallery of Art. Gearchiveerd op 6 maart 2016. Geraadpleegd op 28-08-2021.
• (en) Cavallini to Veronese, A guide to the works of the major Italian Renaissance Painters. Gearchiveerd op 25 december 2021. Geraadpleegd op 28-08-2021.