Salvador Allende

Salvador Allende
Irudi gehiago
Txileko lehendakaria 1970eko azaroaren 3a - 1973ko irailaren 11 ← Eduardo Frei Montalva - Txileko Gobernuko Biltzarra → Txileko senatuko presidentea 1966ko abenduaren 27a - 1969ko maiatzaren 15a ← Tomás Reyes Vicuña (en) - Tomás Pablo (en) → Txileko senataria 1945eko maiatzaren 15a - 1970eko azaroaren 3a ← Luis Ambrosio Concha Rodríguez (en) - Adonis Sepúlveda Acuña (en) → Txileko Alderdi Sozialistako idazkari nagusi 1943 - 1944 ← Marmaduke Grove (en) - Bernardo Ibáñez Águila (en) → Txileko Osasun ministroa 1939ko abuztuaren 28a - 1942ko apirilaren 2a deputy of Chile (en) 1937ko maiatzaren 15a - 1939ko abuztuaren 28a
Bizitza
Jaiotza	Santiago, 1908ko ekainaren 26a
Herrialdea	Txile
Heriotza	Santiago, 1973ko irailaren 11 (65 urte)
Hobiratze lekua	Santiagoko hilerri nagusia
Heriotza modua	suzko arma bidezko suizidioa: bala zauria
Familia
Aita	Salvador Allende Castro
Ama	Laura Gossens Uribe
Ezkontidea(k)	Hortensia Bussi (en)  (1940ko martxoaren 17a -  1973ko irailaren 11)
Seme-alabak	ikusi María Isabel Allende (en) Beatriz Allende
Anai-arrebak	ikusi Laura Allende (en)
Familia	ikusi Isabel Allende (iloba txiki) Maya Fernández (en) (biloba)
Leinua	Allende familia
Hezkuntza
Heziketa	Txileko Unibertsitatea : medikuntza Instituto Nacional General José Miguel Carrera (en) bigarren hezkuntza Q5975059 lehen hezkuntza Q5391867 lehen hezkuntza Q5975072 bigarren hezkuntza
Hizkuntzak	gaztelania Gaztelako gaztelania ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	politikaria, medikua, zirujaua eta Txileko lehendakaria
Lantokia(k)	Santiago
Jasotako sariak	ikusi José Martí ordena Augusto César Sandinoren ordena Bakearen Lenin Saria Grand Cross of the Order Bernardo O'Higgins Grand Cross of the Order of Merit Order of the Companions of O. R. Tambo
Izengoitia(k)	Chicho
Sinesmenak eta ideologia
Alderdi politikoa	Txileko Alderdi Sozialista

Salvador Guillermo Allende Gossens (Valparaiso, 1908ko ekainaren 26a – Santiago, 1973ko irailaren 11) Txileko presidentea izan zen 1970eko urriaren 24tik 1973 arte. Munduan demokratikoki aukeratutako lehen presidente marxista izan zen. Familia euskal jatorrikoa zuen.^[1][2]

Medikuntzan graduatu zen 1933an Santiagon. 1938an, Osasun Ministro izendatu zuten Pedro Aguirre Cerdaren gobernuan.

Senataria izan zen 1945etik 1969 arte. 1970eko azaroaren 3an presidente izendatu zuten, Unidad Popular alderdiarekin —alderdi sozialista, komunistak eta zentrokoak biltzen zituen koalizioarekin^[3]— hauteskunde demokratikoak irabazi ondoren.

Ideologikoki marxista zen, baina Txileko sozialismorako bidea aldarrikatzen zuen: sozialismoaren ezarpena Txilen baina beti ere bide demokratikoekin^[3]. Haren agintaritzan hainbat fabrika handi nazionalizatu edo langileei eman zizkien: ekoizpena izugarri handitu zen, osasunak hobera jo zuen eta langileen lan egoera sakonki hobetu ziren.

Nazioartean, harremanak izan zituen SESBarekin, baina haren politikarekin kritikoa izanik. Bestetik, Kubarekin harreman politiko estuak izan zituen, Fidel Castroren erregimenarekin hain zuzen ere.

1973ko irailaren 11n Augusto Pinochet jeneralak estatu-kolpea eman zuenean, La Moneda presidente-jauregia setiatu zuen: horren ondorioz, Allendek bere buruaz beste egin zuen egun hartan, ez baitzegoen prest estatu kolpearen aurrean damutzera.^[4] Pinochetek Nixon administrazioaren (Estatu Batuetako presidentea) eta CIAren laguntza zuzena jaso zuen herriaren nahia zapaltzeko^[5].

Isabel Allende idazlea haren loba da.

Ikus, gainera

• Salvador Allenderen gobernua

Erreferentziak

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Salvador Allende

• (Gaztelaniaz) Salvador Allenderen webgune monografikoa

• Datuak: Q440
• Multimedia: Salvador Allende / Q440
• Aipu famatuak: Salvador Allende